BUALTHLENG MAWITU BUNG - 54

A tûkah chuan Thansanga chu Lalpa Ginliana hnenah kalin Pi Nûchêmi te nufa an chhuah zalen dante chu hrilhin "Lalpa, hmeithai nufa ve mai an ni a, chu vangin i thu angin kan naute kha ka chet tir thei lo a ni. I thinrimna pawh an chungah ni loin a thu vai tu ka nihna angin ka chungah lan tir hram ang che" tiin a han ngên a. Lalpa Ginliana pawh chu lungawi lo ru viau mah se Thansanga chet dân chu Pasalṭha dik tak chet dân tur niin a hria a, inthiam lohna nei lo tûr leh, Vâna te pawh hrehawm tihna nei lo tûra hrilh turin a ti ta zawk a. Sengzau khaw lama zan hnih an han riah leh hnu chuan Ginthanga hliam pawh a rawn ziaawm chho ve ta bawk a, an nupui neih hun tûr a hlat tawh lem loh bakah Bungtlang khaw lama la kal leh tûrte an nih avangin an kal chhuak ta a. Ginthanga ber kal thei chi anih dawn loh avangin Thasangate chuan Vânthanga te ṭhian thum chu sawmin kal ve ngei turin an hrilh hre bawk a. Kar laka zan nga an riah leh hnu chuan Bungtlang khua chu lo sul haw hun laiin an lût ta a. Kawtchhuhah chuan ṭhu thlan daiin vaibel zuin thifim an han dawng heuh heuh a, an khua an chhuahsan na a rei tawh si a, an lung a leng tlâng tawh hle. Dammawia leh Liansanga te phei chuan an nupui rai lai mêk veve te an kal san lehnghal si a,an ngaihtuah nasain hmuh leh hun tur thlahlel takin an thlir a. Tuibur hmuam da vel an chawlh hnu chuan khaw chhung lam panin an kal ta a. Khaw chhung an han luh meuh chuan naupang tualchai ri leh ar pui no hruai ṭuk ri te, ui bauh tuar tuar kâra putar ho hnang hlâi paha titi te chuan an khua thlen hlân a nghahhlelh zûal tirin an lunglên a ti zual kher mai. Khaw mipui te chuan Thansanga te chu lo be sawk sawkin an kal chhante zawtin nel takin an lo be hlawm a. Lalpa Saingura'n chu tia Thansanga te a han hmu leh chu lawm taka lo chibaiin an pali chuan a inah a innghah tir nghal a. Zanriah te kilin an eikhamah chuan Thansangate pawhin Lalpa Saingura chu sâwmna thute pêin inneihna hman pui ngei turin an han hrilh a. Lalpa Saingura pawh chuan chu tia Thansanga te meuhin an han ngai pawimawh chu a lawmin a kal ve ngei tur thute hrilhin upa rawn chuang kai ho nen chuan hlim taka zu te khawnin an ti ti ho sap sap a.

" Lalfanu hmelṭha, ka ta i ni tawh e, i hmangaih Thansanga a rawn kir hunah meuh chuan atan hmeichhe tenawm tak i ni tawh ngei ang. Kei hi pasal atan min pawm mai rawh anih loh chuan kan khua kan thlen rual rualin i laizawnnu hi kan thah bakah ka hmei i ni nghal ang"tiin Lâwitlâng Pasalṭha Sangthanga chuan Lal fanu Parmawii chu it hmel takin a han melh a. Parmawii chuan zam hauh loa Sangthanga en chungin "I kutah ka taksa awn mah se ka rilru erawh i hneh ngai lo ang. Phuba la tu tur chu a rawn kir leh ngei bawk ang" tiin a mit la sawn eih loin Sangthanga hmaiah chuan chil a han chhak tlawrh a. Sangthanga thinrim chuan "Awle a tawk e, ṭha tete a sawi fel in duh loah ka ngai e, zan riah kil zawh rualin kan chhuak ang" tiin a naute chu a hrilh a. A kiangah chuan a nau Pasalṭha Sangchhuma chu a ding ve bawk a. Parmawii chuan a u Biakmawii ṭap ru kerh kerh chu hnêmin "Ka u, lungngai suh min rawn chhanchhuak hman em em ang. An lo haw ṭep tawhin ka ring a ni" tiin a fuih sauh sauh a. Biakmawii chuan "Mawite engtia rei nge an thang tawh i hria alawm. An rawn haw leh meuh chuan kei chu pialrâlah min thawn liam tawh ngei ang" tiin Parmawii chu a chhanga, Parmawii pawh a beidawng kher mai. Thansanga te thang rei lutuk te chu a thinrim phah ṭun a, an rawn haw hunah rawn umzui pawh ni se an tan um phak an har dawn lutuk tih a hre ve tlat si.

Lo sûl haw hun a ni a, Bungtlâng khaw mipuite pawh nilenga an bung tlauh tlauh hnuah rawn hawin kawtchhuah lungdawha thlahlel taka lo nghak tu an fate kaiin mahni in lam an rawn pan hnak hnak a. Thansangate pawh Lalpa Saingura'n a chelh tlat avangin zan hnih meuh an riak tawh a, zan khat dang riah leha a tuka mahni khaw lam pan tum an ni. Zanriah eikhamah chuan Thansangate chu tumah leng chhuak loin Lal inah khawnbawl upate nen inkâwmin titi khawchang an sawi a,chu tia tui taka an titi lai chuan upa pakhat chuan "Kan thu dang a lai chuan, keinu khua hi zawng Sangtea te ang hi pakhat tal han awm ve u la kan duh hle mai. He ti ringawt chuan nakin lawkah rûn kan la tawk lo ang tih pawh a hriat hauh loh mai. Kan tlangvalte zingah Pasalṭha han tih tham mang an awm si lo a, kan rawlthar huaisen Hrangseipuia khu Pasalṭha han tih tur em chuan a la tuai deuh bawk si a,sa leh ral an hnaih ni khuaa min mûan tu tûr Pasalṭha hi kan mamawh hlein ka hria"a rawn tih chuan Thansanga chuan "Ekhai, ka pu keini te zawng kan vanneihna hi a kal tluang em mai pawh a, nakin lawkah kan la vânduai ve ang tih pawh hi ka hlau hlel lo ve. Khuanu zârah kan la dam ve ṭawk ṭawk anih hi chu tianga thlamuanpui tham kan zingah hian kan awm hauh lo a nia" tiin tlâwmngai takin a han chhang a, upa min chu rawn ṭawng ve lehin "Sangtea te hi zawng fak pawh in fak theih loh a nih hi maw. In nun hi a mawiin Pasalṭha zawng zawngte entawn tlâk lah zuk ni. Kan ṭhenawm Lâwitlâng Pasalṭha te pawh saw sa leh ralah chuan thei viau mah se, nunrâwnna hian a chenchilh a ni ber mai âwm e." a han ti charh charh a. Dammawia chuan" Ka pu, Lâwitlâng Pasalṭha te chu Sangthanga leh a nau Sangchhuma kha an ni ang chu maw? An huaisenna hi kan lo ral khat hriat ve fo a sin"a han ti a, Upa Min chuan "Ni e mawle, nangni tan zawng kâr a hla tham deuh a, hriat pawh a har deuh hlek ang, keinu erawh he ti hian khaw inhnaihte zan khat riaka thlen theih mai kan ni a, kan inhre chiang thawkhat viau a nia" a rawn tih chuan upa pakhat rawn ṭawng velehin "Ka lo pawt chat lawk che u anga, Sangthanga te unau chu vawin ka fapa rawn zin haw khan kawng laka a hmuh thu leh, nula pawh hmelṭha tak tak pahnih an rawn chhawm thu a sawi tak a sin, nunrâwnna ngah ve tak ni mah se Pasalṭha na na na hi chu nula te thinlungah hian an tla na leh nge nge ṭhin, hmeichhe â tih takah Pasalṭha te meuhin an han lêm vêl hi chuan dawl zawrin an zawr leh mai ṭhin anih hi maw"a rawn ti a. Thansanga rilruah chuan ngaihṭhat lohna rawn awmin Dammawia chu a han kheuh zeuh a, Dammawia'n Thansanga mitmeng a hmuh chuan hrethiam vatin khawnbawl upa hnenah chuan "Ka pu, i fapa chuan khawi lamah nge maw a hmuh le?" a han ti a, chu upa pawh chuan "Kan khua aṭanga chhim lamah hian a ni a, kan khaw thlenna'n zanin hi chu ramhnuaia riahrûn an rem a ngaih rih hmel, naktuk lamah chuan khaw chhung an rawn lut lo anih pawhin kan khaw ram chin hi chu an rawn paltlang ngeiin ka ring" a han ti a. Thansanga chuan chhim lama khaw awmte a han ngaihtuaha, khaw pahnih a awm tihte leh a pathumna chu an khua a ni tihte, a ruk tak chuan a ngaih a ṭha lo ang reng ru hle. Mahse, engmah hriat chian a awm si lo a, a ngawih liam pui ta zâwk a.

 A tuk zingah chuan kal chhuakin an hmangaih berte hmuh tumin an khaw lam panin an pen chhuak ta a. Kawtchhuahah chuan chawl khawmuang zuaiin Thansanga chuan a ngaih ṭhat loh thute chu a ṭhiante bulah chuan a hrilh ta vek a. Liansanga chuan "Sanga i ngaihdan chu a dik mahna, mahse Lâwitlâng in zahnih nufa chuan kan mit an rawn timîm ngamin ka ring hauh lo"a rawn ti a, Hmingthanga chuan" Pasalṭha dik tak tan tam leh tlemin awm zia a nei lo, huaisenna hi a pawimawh ber a ni"a rawn ti ve a, Thansanga chuan "Ni e, thawm dîm takin i kal i la, ka ngaihṭhat loh rûkna hi a dik emaw dik lo emaw, Lâwitlâng Pasalṭha te hmelhmai hmuh theihna hun ṭha anih hi" tiin a pen chhuak nghal a. "Ka u, eng vânga a laizawnnu hi thah kher tum nge i nih? Salah emaw i hmei atan i kawl thei alawm" tiin Pasalṭha Sangchhuma chuan a u Pasalṭha Sangthanga chu a han zawt a. Pasalṭha Sangthanga chuan "Chhuma, i hmel duh zawng a nih chuan i nei thei ang, ka nupui tur hi ka han vau/vo kual vêl mai mai a ni e" tiin a nuih vur vur a. Tukṭhuante kilin Parmawii leh Biakmawii engmah ei duh lo chu ngaihsak hauh loin an nui tlâng dar dar a. An eikhamah chuan Pasalṭha Sangthanga chuan "Aw le, naute u kan hlawhtling bawk a, kan khua kan luh hmain khaw kar kawngah zan khat kan riah leh a ngai dawn a, chu vangin fimkhurna hi kan hlat tur a ni hauh lo, tuna kan awmna hi kan ṭhenawm Bungtlâng khaw ram chin a ni a, khua hi kan hnaih angreng hle nghe nghe. Chu vangin thawm kan dîm reng tur a ni. Bungtlâng Lalpa hi Pasalṭha Thansangate nena inṭhian niin an sawi a, kan fimkhur zual tur a ni. Kan khua kan thlen hunah Pasalṭha Thansangate chu rawn kal pawh ni se, an nula te hi ka nau nen a kan ta an ni tawh dawn a, chu vangin kan hmanhmawh a ngai a ni. Hetah mi sawm kan awm a, an ni khua erawh an rawn tam hle ngei ang. Chu vangin hmanhmawh takin fimkhur tak siin kan kal ang"a han ti charh charh a.

Hmingthanga thinrim chu Liansanga chuan pawm betin thawm dim ngai bawk si chu an buai kher mai. Dammawia chuan Liansanga'n a pawm beh mek Hmingthanga chu enin "Hminga i va kal khan i lu i va zuar a ni tih hre ta che, fimkhur taka kan chet loh chuan kan zavaiin kan thi vek ang" a rawn tih takah chuan Hmingthanga chuan "Ka tihpalh a ni, engtianga chet nge in duh? In sawi ang ang ka pawm vek e" a han ti a. Thansanga chuan "Kan tlem zawk a, mahse silai fung pali kan nei, an ni sawn keini aiin an ngah ka ring hauh lo. Insem darh i la, ka va inlan ange, nangnin min lo veng dawn nia" a han ti a. Liansanga chuan Thansanga mitmeng aṭang chuan a insum nasa hle tih a hria a, chu vangin "Sanga min lo veng zawk langin a ṭhat ka ring." tiin Sangthanga te kalna lam turah chuan a lehkhalh zawngin a kal nghal a. Dammawia chuan "Hminga tuna kan awmna ah hian awmla, zui ang che, kei an thlang lamah zuk kal ka tum ange, Sanga nangin an kal chhuah velah an hnung lam aṭangin" tiin an kal darh ta a. Pasalṭha Sangthanga'n a naute ho an inpeih tawh tih a hmuh chuan "Kal i siam ang u le" tiin a kal ta nghal a. Parmawii leh Biakmawii pawh chu phur lem lo takin an kal ve hnak hnak a. An kut an hnungkhirh sakna chu na an tiin a vunte pawh a pilh thip hlur tawh hlawm a. An ke nise kawng hla kal ngai lo tih takah a vung nasain a pilh nasa tawh bawk si, an bei a dawng hluah hluah tawh a ni ber.

An ngaihdânah chuan Thansanga te chu an khuaahlut tawh pawh nise an rawn chhan hman an ring tawh lo hrim hrim a, Dammawia pa te khaw lamah te an kal dawn tih an hre ve kur bawk si. An hriat hmaih erawh Thansanga te chu Hmar lam aṭanga rawn hawin an bul hnai lawkah an awm reng tawh tih chu a ni. An tukṭhuan kilna hmun an pelh hnu thui lo teah an hma hruaitu Sangthanga chu ding datin a hma a Pasalṭha tih hriat tak, palian tak lo ding chu enin "Tunge i nih? Kawng min kian thei angem?" a han ti a, Parmawii leh Biakmawii hawi chhuakin Liansanga hmel an han hmu chu an lawm kher mai, an hmelah an lawmna chu a lang chhuak hial a ni. An hmaa Pasalṭha pakhat hmel an han hmuh chiaha na hmel rawn danglam chu an bula kal Pasalṭha Sangchhuma chuan a hmuh hmaih lo kher mai, a u bulah chuan va dingin "Pasalṭha Thansanga i ni ang chu maw?" a han ti a, chu veleh Liansanga chuan nuih deuh sukin "Pasalṭha Liansanga ka ni e. Pasalṭha Thansanga te inhmuh duh chuan in hmu thuai ang" tiin ring takin "Tunah" a han ti nghal tuara, silai vawi thum rawn puak nghal chuan Lâwitlâng tlangval silai keng pathumte chu a thal chiang kher mai. Liansanga pawh silai ril ruala hmelma lam pan nghalin Pasalṭha Sangthanga te unau hamhaih zawk chhung chuan an bul a thleng der mai. Thansanga te pawh silai an kah zawh ruala zuang chhuak nghalin Parmawii leh Biakmawii hnaih tu te inkârah chuang taka Dammawia chu pit lut zawkin Parmawii te bula tlangval pahnih chu a thal nghal dêr a. Ti chuan Parmawii te chu kaiin hmun him lamah a kal pui ta a. Tlangval dang  ho chu Thansanga leh Hmingthanga chuan an sam phei nghal mawp mawp bawk a. Hmingthanga lahin Pasalṭha Sangchhuma chu a nghawngah chempui chuktuahin amah silaia tin reng tu, Pasalṭha Sangthanga chu enin "Mi kap ta che, i nau nen hian pialrâl kan lawi dun anga ti nia" a ti chher chher mai a. Thasangabte chuan kar loah tlangval ho that vekin. Sangthanga te unau chauh chu an bâng ta.

 Pasalṭha Sangthanga chuan "Ka nupui hual min chhuh tumtu apiang chuan min paltlang a ngai ang"a han ti a. Thansanga chuan" Ka nupui hual ti turin man leh mual in inhlân ka hre hauh lo. Kei chuan ka hlâ. Tu nupui hual zawk nge chu i hre tawh ngei ang chu ti raw? "a han ti a, Sangthanga thinrim chuan Thasanga chu han kah pawp ka chak hmel kher mai, mahse dam chhuahna kawng a kaw miau si lo. Chu vangin Liansanga'n a silai paih tûra a tih rual chuan paihin Thasanga hmachhawn turin a chem chu a phawrh ve ta a. Chu Bungtlang khaw ram china thihna rapthlak tak thleng chu sirva te leh nungcha dangte pawhin hriat pui ni ve awm takin a reh ṭhuap a, zing kara khaw thiang ṭha tak kha rawn inthlakin vân dum pâwl ruih te kha chhum dum inzial tup tupte chuan a rawn thlak a, râl hla takah chuan khaw pui ri dur durin thli a rawn thaw vuk vuk bawk a. Thasanga chuan "I huaisenna leh i nunrâwnna te chu vawin hian a tawp dawn ta" tiin Sangthanga chu a pan ta a. Sangthanga pawh chu inring taka lo awmin Thansanga ke chheh chu ngun takin a lo zir chiang a. Thansanga rawn zuan kân rual chuan Sangthanga chu hma lamah pen phei pâwkin Thansanga chem chuan a dar vei lam chu rawn sat kak hlawih hman tho mah se, a Thansanga hnung zâng chu khap khat vêlin a sat kak ve hawk tho mai. Thansanga chuan Sangthanga chu zuam mai mai chi a ni bîk lo tih hriaiin rang takin a hnaih phei thut a, Sangthanga insiamrem hnungtawlh tur a hmuh rual chuan hma lam zawnga lum phutin Sangthanga ke chu chawi sak lawpin Sangthanga tukhum vaw thlawrha a tluk rual chuan Thansanga chem phei nghal zuai chuan a hrawk hrui chu a vai chat chiang ngei mai. "Ka pawi sawi tûra i kalna a hlat vei nen kan intawng hi i tan a pawiin ka tan a lawmawm anih hi" tiin a kal kiang a.

Hmingthanga chuan "Ka ni ve" tih pahin Sangchhuma hmachhawn chuan a zuang thauh thauh a. Sangchhuma che zia chu a zâng loin a phur loh hmel kher mai. A tawp atawpah chuan ngaihdam a dil ta ringawt mai a. Hmingthanga chuan "Ka unaute thu thu hi a ni e" tiin a kal san a. Thansanga chu rawn kalin "Haw vang vang la thil thlen dân zawng zawng hi chip chiar takin in Lal han hrilh ang che. Palai hmel inhmuh huna kan Lal lung indum zo lo anih chuan Bualthleng khua inhmachhawn ang." tiin Parmawii te lam chu a pan san ta a. Biakmawii chuan a lo ṭahkhum nghal mawlh mawlh bawk a. Dammawia chuan Sangchhuma hnenah chuan" Aw le, min kal san thei tawh ang. Palai hmel inhmuh huna kan Lal lung in ti awi lo anih chuan zan khat pawh inkhua hi a ding leh tawh lo ang tih i lo hre dawn nia"tiin a chem chu a pe a, a silai leh a unaupa silai chu pein an kal tir ta a. Biakmawii te bul an va thlen chuan Biakmawii chuan Hmingthanga chu kuah thlawpin "In va thang rei em em ve" tiin a awmah chuan a chum nghal ngheng ngheng a. Ram palailengah insum ngaihna awm lohna hmuna awm a ni bawka, hun rei tak lo beidawng em em tawh Biakmawii chuan insum a tum lo kher mai. Thansanga chuan a awma hmai phum kak Parmawii chu lungchim takin a kuah vawng vawng a. Parmawii rawn hawi chhuah rual chuan Dammawia chuan Parmawii hmui duk hring nghelh nghulh te, a khabe inkhawng ru dar dar te leh a hmai vun rawng rawn thim ṭante chu hmuin, "Sanga Mawiteii hi a dik tlat lo" tiin Parmawii chal chu a han dawm a, Parmawii chuan biak pawh a hre lo a. An han pawm sawna hmun rem laiah mutin a taksa rawn khawng ṭan mêk chu an hmet ta ngat ngat a, an be mawlh mawlh a, tuibur hmuamda vel hnuah chuan a rawn zia chho ve ta hret hret a,a vun rawng te pawh rawn dikin Thansanga bulah chuan ṭhut chhoh tumin a han bana, Thansanga chuan rawn la vatin an han ṭhu dun chu, Parmawii hnuk ulh nasa lutuk a ṭah theih si loh vanga, a taksa hmun hrang hrang duk leh khawng lek leka awm tawh kha, a rawn ṭap chhuak ve ta hawm hawm a. Thansanga pawhin khatia a awm chhan kha chu chiang takin a hrethiam ve ta, Parmawii, hmeichhe luhlul, Thansanga te'n an man hlim pawha a unaute ṭap hnêm tlat rengtu, ṭah duh mai mai ngai lo pawh khan rilru nona chin chu a lo nei ve tak meuh mai. An ṭah chhuak zual pui te a reh hnu chuan, an mahni khaw lam pana haw chu ti tluin hmeichhiate chu an inpuak chhawk ta zak zak a, hahthlak hle mah se hlimawm an tiin an nui ho dar dar reng a. Khua pawh a hma ang bawka rawn pangai chho lehin an inzui hnak hnak a. Mahse chak taka kal thei zia zang an ni si lo a, nilenga an kal hnu chuan Bungtlâng khaw ram chin chu an pêl fel thei chauh a ni. Bûk lian tak sain thawl takin nuam ti takin zanriah an kîl tlân hnuah an mu ta a.

Khaw fing chah lai vêla thawm ri rek chu Thansanga chuan hriaiin pawn lam a va en da da a. Thawh tumin a han inbengkâng a, hmeichhe mutna lam a va en chuan Parmawii a awm hauh lo tih hre chhuakin silai nen fimkhur takin a chhuak zâl zâl a, an meipui chhehna ina a ên phak chin lungpui an buk piah lawk chunga mihring ruangâm ang tak awm chu thawm dim takin a pan hnaia, a va thlen chuan Parmawii a ni tih hriaiin a han khuh kherh kherh a. Pawimawii pawh rawn hawi letin Thansanga chuan "I mu thei meuh nange?" a han ti a Parmawii chuan "Ka zun chhuak ka harh hlawl a, ka mu leh thei tawh si lo a, ka ṭhu ta mai mai anih hi" tiin a chhang a. Thansanga chuan "I hlau lo em ni" a han ti a, Parmawii chuan "Hlauhna hman pawh a awm em ni, tuibur hmuamda chhung em pawh ka la ṭhu hman hleinem" a rawn ti a, Parmawii kiangah chuan ṭhuin Thansanga chuan a han kuah a, Parmawii chuan "Sangte i kal bo reng zawngin rilru hah reng rengin ka awm ziah ngei ang" a ti sap a. Thansanga chuan "Mawite a ṭul feah lo chuan ka kalsan tawh lo ang che, i ke te chu enge a an? An nghaisa nasa lo che u i tih kha tak tak em ni?" a han ti a, Parmawii chuan "A zia viau e, a tîra ka u nena min ben bak kha min duat khawp mai. Ka rilru hneh an tum a ni ber, a khawih pawh min khawih hauh lo" a rawn ti a, khawfing rawn chat felin khua te a rawn vâr tâkah chuan ei rêl dun tumin buk lam an pan ta a.