PASALṬHA LIANMAWIA BUNG - 18
Thingsûl Zawlbukah chuan Pasalṭha Nithanga chuan thu sawiin "Hei le, kan hriat ṭheuh angin kan pasalṭha Awrha rawn haw leh dân hi a lungawi thlak loh hle a. Tin, kan pasalṭha Awrha phuba kan lâk rual hian kan hmelma lian ber ka ni tûrte kan bei nghal tihna a ni. Lal Rengliana chuan khua a nei tawh lo a, Damdep Lal a bêl mêk tih kan hria. Damdep tlangvàlte hi Damdep Lalpa thu lo chuan engtikawng mahin min bei tûrin a tir dawn hauh lo a, mahse, Lalpa Rengliana tana che chhuak thei reng tûr Lalpa Rengliana tlangvàlte tel kher lo pawh a, atana beih sak huam Lal Puithanga leh a khua Zehtet hi kan beih ngei a ngai dawn a ni. Lusei ho hian an ram an zauh zêl dawn a, kan dang lo a nih vaih chuan kan tuchhuan lo awm zêl tûrte an thu hnuaiah an la dah lo ang tih pawh a sawi theih loh. Kan vanneihna erawh Lal huaisen kan nei a, Lusei ho ram zauh zel tur dâlna'n kan ram zauhin an ramah ngei kan va nêk chêp dawn a ni. Kan hlawhtlin hunah chuan kan ruala Lusei ho bei tûra ram zauh ngam lo tu kan unau tlâng hrana lengte zawng zawng hian min zahin min chawimawi anga, chu tih hunah chuan kan Lalpa ropuina hian vân a tawng ngei ang. Kan unaute hi kan dem tûr a ni hauh lo a, Lusei ram chhunga va luh an zuam lo hi an demawm hauh loh. Chu chu hre rengin an tan leh kan thlah lo la awm zel tur tan kan bei anga hlawhchham a thiang lo bawk." a rawn tih rual chuan tlangvàl ho chu an phûrin rammut chu an châk hmel hliah hliah hlawm a. An pasalṭha chhuanvawr ber leh a kaihhruai ṭhin Pasalṭha Aizamate unau kianga ral lu han lâk dân tur vel mawlh chu an suangtuah tawh a ni. Pasalṭha Aizama chu rawn ding chhuakin "Kan pasalṭha sawi ang khan kan che ang, huaisen takin aw, Lal ropui Aichhinga tlangvàlte kan nih kha kan hre reng tûr a ni. He inbeihnaah hian thisen tam tak a luang anga kan khuaah ngei pawh hian hmeithai an pung ngei ang. Mahse, in fate khan nakin zêla Lusei ho kan dan chêp ṭhak a thlen hunah chhuang takin 'Ka pa chuan lusei ho bei letin kan hnam tan a nun a hlân' an la ti dawn. Kei leh U Nithanga pawh kan vanduaiin kan nupuite kan kal san thut thei, mahse, kan taksa damna'n ni loin kan thlah la kal zêl tûrte rilru damna'n kan vaiin kan che ang. Danga'n rammutnaa kal tûr a lo thlang fel che u anga, ni hnih chhung inbuatsaihna'n hun kan hmang ang. "a rawn tih leh chuan tlangval ho chuan kut an lo beng leh dar dar a, Pasalṭha Nithanga zuiin Aizama chu a chhuak nghal a, mahni in lam pana kal dûnin inṭhenawm lawk an ni bawk a titi khawchang sawi pahin an kal a," Awrha zawng a phu tawk a hmuah ka ngai mai. Kan Lal laka tlaktlum a tum luatah ramtuileilo anih phah ta si a" tiin Aizama chuan boruak a han hîp kâwk kâwk a. Nithanga chuan "Ni e, an milenna leh a huaisenna a chapo pui em a tin ni. Zama i nau hi veng tlat ang che. Awrha ngam loh vàl kha tlangval chhuak hlim awrh chauh an ti a la hmu lo mah i la Danglova nena in hmachhawn tûr atan ka duh hauh lo a nia" a tih ruala hla tak a thlir vang vang rual chuan Aizama chuan Nithanga thu sawi awm zia chu a hre chiang hle. Pasalṭha fing tak a ni a, a ṭawng tam lem lo, a ṭawng ve chhunte erawh thu pawimawh tak a ni deuh vek bawk. Tuna Pasalṭha Awrhthanga hnehtu hmachhawn lo tûra a duh thu a sawi hi chhan a awm ngei anih a ring a, mahse, a hre bîk lo Nithanga zawt mah se a hrilh duh dawna a hriat loh avangin a rawlthar chhuah hlim aṭanga kaihruaia khual thang khawpa a hming chher tirtu a u ang chiaha a en Pasalṭha Nithanga kiangah chuan thlamuang takin a kal ve bek bek a.
Zehtet Lal inah chuan Hratzuala chuan an kalnaa an thil va hmuh zawng zawng chu sawiin Lalpa Puithanga leh a khawnbawlte chuan an ngaithla kar bawk a. Lalpa Puithanga chuan khuh deuh kharh kharh pahin "Chu kan Fanai ho chuan min beih an han tum ve chu a nia, pasalṭha an ngah avanga min han cho viau mai chu le. A pawi lo ve rawn kal se kan lo chimih phiar tûr a ni. Ral vên bûk thawm ṭhat hnâ tlangvàlte'n thawk se, naktuk zân lam aṭang chuan ral vêng pawh awm nghal rawh se. Zuala nang ni erawh lo châwl hahdam u la, Zamana leh Lianmawiate kutah dah ve thung tawh rawh u"a han tih chuan Hratzuala chuan "E khai, Lalpa kan chau hauh lo a nia, ka unaute koa tla chu ka ko a tla ang tho a ni e" a han ti a, mahse Lalpa Puithanga chuan "Ni lo e, ka khaw daingul rawn ni chho mêk in ni a, chu vângin hna khat ṭheuh thawk loin hna hran ka siam sak mai che u a ni. Zamana hian kan tlangvalte hruai chhuakin kan ram chin hi naktuk aṭangin uluk takin fang kual se la. Lianmawia erawh ralven bûk lam lo buai pui rawh se. Zan hnih bâk an rial tawh hauhin ka ring lo a ral beih hun atan in tha lo khek ve tawh u"a rawn tih takah chuan hnialin awm zia a nei dawn lo tih hriain an inzui chhuak ta a. Lalpa Puithanga hi a tar telh telhna a a thluak fîmna hian a kal san thei lo chu a ni ber e. Thingsûl ho hian phuba rawn lâk an duh ngei a rin avangin an chet tum dân hriat hmasak phawt a duh a, chu vângin an Lal fapa te haw hnu lawkah en thla tûrin Hratzuala leh tlangvàl panga a tir chhuak nghal anih kha.
Zehtet khaw ho chuan ral an hnai tih a tuk zing ni chhuah hnu lawkah chuan an hre ta a, tar chak lo ho leh nunau ho chu an mangang hlawm hle. Tukṭhuan ei kham hnu lawka Lal tuala koh khawm an nih takah phei chuan an mangan a zual hle nghe nghe. Mahse, Lalpa Puithanga'n thiam taka a thlamuanna leh khaw chhung lut lo a an chimih theih a beisei thu a sawi chuan an hah a dam tlangin an thla a muang leh sawng sawng thei a ni.
Lo sûl haw hun a ni na a, Zehtet khuate chu Lal thu pêk anga tumah an feh chhuah loh avangin khaw chhungah mipuite chu an tawm ṭhiap a, tlangvalte erawh a tam zawk Lal fapa Kapthanga leh Hratzuala hoin ram lamah an liama hmelma ho lambun an tumna hmunah an awm far tawh thung. Zamana leh Lianmawia hote pawh inring takin khaw chhungah chuan an awm a, Lal fapa Kapthanga'n hmelma ho an hnaih thu a rawn thawn ruala hmelma ho an hnung lam aṭanga beia lo va lehkhalh tûrin an inbuatsaih a, tlemte mah ni se an khaw tlangvàl zinga a zuanzang ber ber te leh silai nei deuh vek an ni bawk a, ral beih chu an huphurh lem lo hle.
Khaw mawng lam aṭanga tlangval tam tham tak rawn lut chuan mipui ho chu an ti phâwklek nasa hman hle. Mahse, an hma hruaitu Pasalṭha Châwiliana hmel an hmuh chuan an thaw a veng huai hlawm a. Pasalṭha Châwiliana chu Lal inah lutin midang ho chuan Lal tualah an lo nghak ṭhap a. Lalpa Puithanga chuan Châwiliana chu li be nghal sawk sawkin eng ti tûra rawn kal nge anih tihte a lo zawt a Châwiliana chuan "Lalpa, ni rei lo te kal ta maia thil thleng rawn bawh zui kan ni. Kan tlangvàlte perh tar tura chhuakin perh an tar fel hnu lawkah Thingsûl rawlthar pathum an tawng a ni âwm a,buai an cho viau na a an intam hleih bâkah silai fung an neih tlem zawk avangin thinrim takin a insaseng ta a ni âwm e. Thingsûl Lalpa hi a ngawih mai mai kan ring lo a, kan Lalpa leh Damdep Lalte'n Thingsûl khua va tlawh hmasak mai an rel ta a, kan rawn kal anih hi"a han tih chuan Lalpa Puithanga hmelah chuan thlamuanna a lang chiang hle. An hun tawn mek Châwiliana hnenah chuan hrilhin "Tunah hian kan ram chhung an lo luh ngei tawh kan ringa kan tlangvàlte pawh an inpeih tawh hle a ni" tiin a tawp a rawn khar a, Châwiliana chuan "Anih chuan Lalpa kan tum ai hmain kan che thei dawn a ang. Ka hoin tlangval sawmnga Kapa te kiangah chuan kan va kal ang. Tlangval dang erawh Hminga hoin Lianmawia te pui thei turin lo awm se la a ṭha ang e" a rawn tih rual chuan Lalpa Puithanga chuan a lu a lo bu nghut nghut a, "Châwia ka tlangvalte hnenah chuan thu ka chah tawh a, ka hun tam takah khan ral beiin ka tlangvàlte ka tir chhuak fo a, hnehna chan ka duh ber a ni ṭhin. Tunah pawh hnehna chan chu ka la duh cheu. Mahse, ka hun tâwp a hnai ve tawh a, ka hun tawp lamah tal hi chuan zahngaihna lan tir ve a hunin ka hria. Thisen chhuak tlem thei tûr berin va che ang che u"a rawn tih rual chuan Chawiliana chuan a hrethiam nghal hle a mahse "Lalpa kan khaw thar kan kai hunah i hoin ruai ropui kan ṭheh ang chu le, i duh ang ngei chuan kan che ang" tih sup pahin a chhuak nghal a.
Pasalṭha Nithanga chuan an tlangval ho hnenah chuan "Aw le, kan tum ram kan hnaih tawh hle a, kan thawm kan dîm tûr a ni. Zaninah kan che chhuak ang. A theih lai hian in ei puar u la, chu mi hnuah kan vaiin tlem tal mut kan tum ṭheuh tûr a ni. Zan lai ar khuan rualin khua kan hal nghal ang" a rawn ti a, a hmelah erawh a phûrna a lang lo a, a phûr lohna pawh a lang chuang lo. Mahse, ni danga a hmel hlim sarh reng ṭhin erawh a bo zova a mûk tawh hle.
Thingsûl tlangvalte an mut reh ṭhuap lai chuan Kapthanga leh Chawilianate ho chuan an lo hual bet ve mêk bawk a, Lianmawia te pawh an lam panin an lo la kal ve mêk bawk nen tlangval ho chu an phûr ru hlawm hle. Mahse, an che sual ve tlat. An hual fel deuh chiah tihah chuan tlangval pakhat chu thing zungah inpalin a tlu bawk thlawrh a, a silai lah a cheng a lo kâu sa bawk nen a bawh puak pawp mai a, chu veleh Thingsûl lam aṭang chuan an pasalṭha aw ni ngei tûr hian "Mahni sahimna zawng ṭheuh rawh u, beihin kan awm" rawn tih pahin nichin lawka tlangval silai ti puaktu lam hawi chuan a silai chu a rawn hmet puak nghal a, na tuar riin a zui nghal zat bawk. Mahse, an tlai ve hret a ni Zehtet ho chuan an hual fel hman chiah chiah a ni tih an hriat chhuah meuh chuan an tlu fe tawh. Khawi lam lam aṭang pawhin ngen mu a rawn sûr zêl bawk si. Chutah Hmingthanga hoin Lianmawiate ho an rawn thleng ve leh bawk nen Thingsûl tlangvàlte chu an hek heuh heuh kher mai, ngên mu thun tling el awl chu feiin a rawn zui bawk nen an tlu zawih zawih mai a, a khat tawka silai an hmeh puah ve chuan pawi erawh a khawih ve zeuh zeuh tih Zehtet lam an tluk ve nual dânah chuan a lang reng mai. Chawiliana chuan a chem phawrhin "Lal Rengliana pasalṭha Châwiliana ka lo kal e" tih pahin hmelma lam pan chuan a tlân ta, chu veleh kil tin aṭangin Zehtet lam chuan anmahni hmingte, an pate hmingte leh an Lal hmingte chhàlin chem sen nen an rawn bawh ta. Chu erawh Nithanga lo nghah ruk a ni tlat. Mahse, a rilru a awm erawh 'eng vânga Chawiliana rawn tel ve nge anih?' tih chu a ni, mahse,an hmelma lian ber la ni tûr Lal Rengliana pasalṭha anih avangin mak erawh a ti lutuk lo. Chu lai rûamah chu na tuar ri leh chem inkhak sawk sawk riin a luah khat a ni ber mai. Thla eng ringawt ring an ni erawh Thingsûl ho tan vanneihna a ni thung. Mahse Lianmawia'n an bûk sak lian tak tak pathum a rawn hâl takah chuan an chan a chhe ṭan ta hle. Nithanga hawi kual chuan Danglova leh Hratzuala lo inhmachhawn lai chu hmuin a han nuih suk a, a lam pana lo kal mek Kapthanga chu enin 'A hlimawm viau dawn e' tiin a va pan ve nghal a.
Lianmawia chuan an tlangvàlte rawn suat mawlh mawlh tu Aizama chu Ṭialkawnga leh a ṭhiante Fungchawia leh Darthanga inkawp chu hmuin a pan vata, a kiangah chuan Zamana leh Vâncheuva chu an lo kal ve nghal bawk a. An han inhmachhawn chu inthurual ang hrimin an inbawh nghal rup a, tha za rual an ni bawk a, Lal tuala inbei ni ngat se la hmuhnawm ti fe fe an tam khawp ang. Ṭialkawnga dar kak hlawih chu enin Lianmawia chuan a han nuih deuh sak a, Vâncheuva pawhin a hmaa a lo hmuh tawh Darthanga chu a la bitum zêl a, tha hrui ngah zawk Darthanga ni mah se a chet ranna hmang chuan a thai rang nei nuai tawh a, mahse a him kim bik hauh lo, a chem vai chhuah rual deuh thaw a Darthanga'n a kut vei lam a rawn thlawh ṭhin avang chuan a biang chu a duk cher chur tawh a, a vung deuh bâr bawk. Zamana pawh Fungchawia chem hnuhma a chal a inrin phei ngiak chu khawihin a thisen lah a chhuak nasa hle a, a tâwp vat loh emaw Fungchawia a hneh vat loh chuan a chan a chhe ngei ang. A tha neih zawng zawngin Fungchawia a lama rawn zuang chu a chem paih pahin a kawngah a lo man chata, a tha tâwpin a thing ta nghek nghek mai, Zehtet khaw bûan chak ber tha hrui chu Fungchawia chuan a khan lo vai vai hle. Zamana lah a tha a feiin a hah thei lo emaw tih hial tûr a ni si, tuibur hmuam da hnu lekah chuan Fungchawia chu a zawi vek tawha ni khua a hre tawh lo tih a chiang hle. Chhûn êng phei chu ni se a taksa dâng dûk deuh ruih chu a hmuh theih chiang hle ang. Zamana pawh a chau ve hle kal sawn a han tum chu a mit deuh sulh a, a tlu ta.
"Kan inpe e" tih riah chuan Thingsûl tlangvalte chu an tâwp nghal vek a,an hruai tupa thu rawn sawi chu mak an ti tlâng hle. Mahse, Kapthanga hmaa a ṭhingṭhi an hmuh rual chuan an ralthuam an theh thla sap sap a. Lianmawia pawh chuan Ṭialkawnga ruang chu kal sanin Zamana chu a bawihsawm nghal sawk sawk a, a mar a ṭha tih a hriat chian chuan a lawm hle, mut rem tir sawk sawk pahin Hratzuala zawn tumin a han kal dawna mahse Thingsûl tlangval la dam tlemte te chu an lo khalh khawm mêk avangin a va zawm ve ta zawk a. An vaia an hnung khirh vek hnu chuan tlangval let rengte chu en kualin chhan tlâk an la awm em tih an zawng kuala, pahnih khat bak chhan tlak an lo awm hauh lo. Kapthanga'n "Lianmawi" a rawn tih riah chuan harh zawkin Lianmawia chu a kal nghal hmawk hmawk a, Danglova lo la thaw deuh halh halh kianga Hratzuala nikhaw hre lo a lo let reng chu hmuin chhan tlak a lo la awm chu a lawm hle. Dîm bak sak loin Danglova chu Kapthanga chuan a phih tho lawpa, kal pawh kal ṭha thei lo khawpa chau mah ni se zahngaihna lan tîr duh hauh loin Thingsûl tlangval ho an phuarna lamah chuan a kal phei pui dawr dawr a. An inbeih chhung a rei bawka, mei an han nun fel hnu lawkah chuan khawfing a rawn chat chhunzawm nghal mai rêng a.
Vâncheuva awm ang chu Lianmawia chuan a han zawng leh a, a zawn kual fe hnuah nichina Darthanga nen an inbeihna hmun a Darthanga ruang bula a lo ṭhu chhuak mek a hmuh chuan pan vatin a va buai pui nghal sawk sawka, Darthanga'n a ṭhat thu leh midang puih ngaite pui zawk tûra a lo hrilhna chu ngai pawimawh duh hauh loin a buai pui char char a.
Khawvâr ruala khaw chhunga an tlangvalte leh hmelma la damte hnungkhirh vek chunga an rawn lut an hmuh chuan mipui ho chu an phawklêk nasa hle. "Ka fapa, ka pasal, ka nuṭapa, ka pa kha a thi ve angem?" tih mawlh chu mipui rilruah chuan a awm a, inrûnna hian thlamuanna thlen miau hek lo. Tlangval rammute an lo haw kim ta maw tihah chuan an fapa, an unaupa, an nuṭapa, an pasalte hmel hmu ve lo ho chu hrilh buai ngai loin an ṭap nghal rawih rawih hlawm a, mipui ṭap thâwm chuan hmelmate aimahin an kianga rammu ve dam chhuaka an khua lo lawi lutte beng a luhin, an rilru a ti na hle.
Lalpa Puithanga chu zawi muanga rawn ding chhuakin "Ka pasalṭha te u...." a hnuk a ulh nasa hle a, engmah a sawi zawm thei lo. Kapthanga chu a pa kiangah chuan chho vatin a pa kut chu a han vawn sak ang rênrawn a, "Kan Lalpa tan hnehna kan chang leh ta. Zehtet khaw ropui hi a tlu chhe ngai lo ang a, Zehtet khaw ropuina'na nun hlânte hming hi kan thlah kal zêl tûrte'n an hre reng bawk ang" tiin a auin a rawn au a, a kianga ding Lalpa Puithanga chuan chhuang tih hriat takin a lo en char char a, a mittui luang kâra a nui suk suk hmel chu a khaw mipui au dur durte chuan hmu lem lo mah se lo thlir ru reng tu Pasalṭha Nithanga erawh chuan a kianga ding Aizama bulah chuan "Lal fing leh huaisen tak an neih vâng a ni. Kei ni chuan Lal huaisen tak chauh kan nei thung. Finna hi a pawimawh a sin" tiin Aizama lo bu nghut nghut kianga Danglova ding zawi hniang chu a chau hlum mai ang tih hlauin a thlir ṭawk ṭawk a. Chawiliana chu leihkapuiah lawn chhoin Zehtet Lal te pafa kiangah chuan dingin "Thingsûl tlangval huaisen te u, in huaisenna ka zahin ka ngaisang hle. In thlah lo la awm leh zel turte inngaihtuah luatah huaisen takin thih ngam lu puin Lusei ram in rawn nek a, kei ni i la ka ngam hauhin ka ring lo. Bel chhunga sa nih ai chuan in râl sâi ka thlang ngei ang. In vângkhua kan lawi lut dawn e, kan Lalpa Rengliana min chah angin in Lalpa sawn kan tan hnawk saka awm tawh loh a intiam thei lo anih chuan Thingsûl khua a tlu chhia ang"a rawn ti a chu veleh tlangval ho chu an lo au leh dur dur bawk a.
Nithanga erawh tlangval ho kianga mûk taka lo ding Lianmawia hmelah chuan a mit a fu chat a, a bula ding Zamana leh Vâncheuva te chu en lehin "Heng naupang ho ngei hi an ni kan nauate ngam loh, ka chhuang ve viau a sin maw le, an vul lai a va tawi lua em" ti rilruin nakin lawka an khaw daingul tûra an lo ruat, Thingsûl keite rual an tih mai Ṭialkawngate thihna chuan a deng na hle. Ṭialkawnga lu bung lek lekte, Darthanga ril baw nuaih maite leh Fungchawia ruang dâng var lip lep duk deuh ruihte chu a mitthlaah an lo lang nawn zut zut a "Aw..eng vânga Lusei ho ram hi it viau nge maw kan Lal hi anih le" a ti chhuak phawng a, Aizama chuan rawn enin "A dik a ni" a rawn ti sup bawk a.
Nithanga chu pen chhuak nghalin "Lalpa thil sawi duh ka nei a ni, khawngaihin min sawi tir thei angem" a han ti a, Lalpa Puithanga chuan chhang lem lovin a lo bûk khum zauhva. Nithanga chuan "Zehtet khaw mipuite leh Lalpa Rengliana pasalṭhate u in pawi kan sawi nasa hle a ni tih kan hria. Kan thil tih tawhah kan inchhir a, tunah hian a khawi lam ve ve pawhin kan inbeih vâng hian tawrhna chin kan nei anih hi maw. In thinrim hrik thlakna'n chuan ka nunna hi a tawk em ang chu maw? Kan pasalṭha Aizama erawh khawngaih kan khaw lam pan se kan Lalpa a hmin thei ngei ang. Kei erawh in duh duha in tih tûrin ka inpe e" tiin a ṭhingṭhi nghal rup a, Lianmawia chuan Nithanga mitmeng leh che zia chu enin 'pasalṭha dik tak a ni' a ti chhuak sap a. Aizama chu rawn pên chhuak vein "Kei pawh in phuba lak nan min hmang thei ang. Kan Lalpa rilru hneh tur chuan kei aiin kan tlangvàlte an ṭha zawk e" tiin Nithanga kiangah chuan a rawn ṭhingṭhi ve nghal a. Chu veleh tlangval ho chu an dinna hmun ṭheuhah chuan ṭhingṭhiin an pasalṭha chhuanvawrte chu thihna hlim kawr ruamah pawh an phatsan ngai loh tûr zia an rawn ti lang a, Zehtet khaw mipuite chuan mak an ti hlawm hle.
Lalpa Puithanga chu zawi muanga rawn ṭawng chhuakin "In vangkhua chuan an va thlamuan pui dawn tak che u em. Kal rawh u, he khuaa in hmel hmuh tur a awm leh emaw Lusei fate do zawnga ke in pen leh anih chuan in nunna in chân tawh ngei ang, Lalpa Rengliana pasalṭha te hi ni rei lote hnuah an lo lang ang. An lo lan hmaa in Lalpa rilru in lo hmin hman lo anih chuan in chan tur chu in hriat kha" tih pahin Kapthanga nen chuan Lal inchhungah chuan an inzui lut a.
An Lal rorel dan chu mipuite chuan mak an tih rualin ṭha an ti hle. Châwi tûr takngial pawh tuk loa a kal tir chu awih har an ti hial, mahse, an Lalpa'n a zahngaihna a lan tir thiam ve dân a ni tih hrethiamtu mi tlemte te chu lawm avangin an nui ver ver thung. Nithanga leh Aizamate chuan Danglova chu kuahin Lianmawia te lam chu an rawn pan phei a. Nithanga chuan "In ṭhiana chu enge a an?" a han ti a Lianmawia chuan "Ngaihtuahawm a ni lo ve a chau deuh hlek rih a ni,i nau khing pha tur chuan kan la tuai deuh a ang" a han ti a, chu tiang taka a nel chhan chu a inhre bîk lo. Nithanga chuan "Ka nau a? Kei pawh hian ka khin phak loh tur zia che u hi ka hria e" tiin an kal ve ta nghal a. Aizama chu rawn lehhawiin "Naute u kan ka inhmuh i beisei ang u"a rawn ti a Lianmawia chuan" Teh reng mai"ti a chhangin a ban chu a vai zauhva. A bula lo ding reng a pa a hmu thut chu mak a ti ru hle eng tik laiin nge a lo din hman hre miau hek lo. "Pasalṭha ropui tak chu a hunah huaisen takin a che a, tlawm a ngaih hunah dawihzep tak ang maia zaidawh thiam a ni leh ṭhin, an ni kha in entawn tlat tûr a ni, an dawih vanga be ṭha che u an ni lo a, pasalṭha inngaitlawm leh rilru ngil tak an nih vang a ni e" ti a Chhuahchawnga thu sawi chu an ngaithla ṭhap a, zawm pawh an tum hle. A pa kal sawn hnu chuan an pathumin Hratzuala te in lamah kalin Hratzuala lo harh ṭan mêk kiangah chuan an zu ṭhu ve ta a.
Vâncheuva hmelhmai hlim sarh reng chu Lianmawia chuan a chik hle Vâncheuva lah chuan lo hrethiam vatin "Hmeithai fa mai ka nih avang hian ṭhian mumal ka nei ngai lo a, ka tawng che u hi ka hlim phah hle a ni" a han ti sap a, Zamana chuan "Ṭhian ni lovin unau zawk le,kan inpui tawn zel anga, kan hlim tlâng anga, a hunah kan lungngai tlâng leh ang. Dam leh tlâng khatah thih leh ruam khatah" tiin Vâncheuva dar chu a ben sak thak thak a, Hratzuala pawh lo nui ve sukin "Pasalṭha puitling leh tawnhriat ngah han beih leh chu ka chak tawh hauh lo mai, kan Manluliana tha a itawm duh emai"a rawn tih chuan an vai chuan za takin an nui tlâng bawk bawk a.
Zehtet Lal inah chuan Hratzuala chuan an kalnaa an thil va hmuh zawng zawng chu sawiin Lalpa Puithanga leh a khawnbawlte chuan an ngaithla kar bawk a. Lalpa Puithanga chuan khuh deuh kharh kharh pahin "Chu kan Fanai ho chuan min beih an han tum ve chu a nia, pasalṭha an ngah avanga min han cho viau mai chu le. A pawi lo ve rawn kal se kan lo chimih phiar tûr a ni. Ral vên bûk thawm ṭhat hnâ tlangvàlte'n thawk se, naktuk zân lam aṭang chuan ral vêng pawh awm nghal rawh se. Zuala nang ni erawh lo châwl hahdam u la, Zamana leh Lianmawiate kutah dah ve thung tawh rawh u"a han tih chuan Hratzuala chuan "E khai, Lalpa kan chau hauh lo a nia, ka unaute koa tla chu ka ko a tla ang tho a ni e" a han ti a, mahse Lalpa Puithanga chuan "Ni lo e, ka khaw daingul rawn ni chho mêk in ni a, chu vângin hna khat ṭheuh thawk loin hna hran ka siam sak mai che u a ni. Zamana hian kan tlangvalte hruai chhuakin kan ram chin hi naktuk aṭangin uluk takin fang kual se la. Lianmawia erawh ralven bûk lam lo buai pui rawh se. Zan hnih bâk an rial tawh hauhin ka ring lo a ral beih hun atan in tha lo khek ve tawh u"a rawn tih takah chuan hnialin awm zia a nei dawn lo tih hriain an inzui chhuak ta a. Lalpa Puithanga hi a tar telh telhna a a thluak fîmna hian a kal san thei lo chu a ni ber e. Thingsûl ho hian phuba rawn lâk an duh ngei a rin avangin an chet tum dân hriat hmasak phawt a duh a, chu vângin an Lal fapa te haw hnu lawkah en thla tûrin Hratzuala leh tlangvàl panga a tir chhuak nghal anih kha.
Zehtet khaw ho chuan ral an hnai tih a tuk zing ni chhuah hnu lawkah chuan an hre ta a, tar chak lo ho leh nunau ho chu an mangang hlawm hle. Tukṭhuan ei kham hnu lawka Lal tuala koh khawm an nih takah phei chuan an mangan a zual hle nghe nghe. Mahse, Lalpa Puithanga'n thiam taka a thlamuanna leh khaw chhung lut lo a an chimih theih a beisei thu a sawi chuan an hah a dam tlangin an thla a muang leh sawng sawng thei a ni.
Lo sûl haw hun a ni na a, Zehtet khuate chu Lal thu pêk anga tumah an feh chhuah loh avangin khaw chhungah mipuite chu an tawm ṭhiap a, tlangvalte erawh a tam zawk Lal fapa Kapthanga leh Hratzuala hoin ram lamah an liama hmelma ho lambun an tumna hmunah an awm far tawh thung. Zamana leh Lianmawia hote pawh inring takin khaw chhungah chuan an awm a, Lal fapa Kapthanga'n hmelma ho an hnaih thu a rawn thawn ruala hmelma ho an hnung lam aṭanga beia lo va lehkhalh tûrin an inbuatsaih a, tlemte mah ni se an khaw tlangvàl zinga a zuanzang ber ber te leh silai nei deuh vek an ni bawk a, ral beih chu an huphurh lem lo hle.
Khaw mawng lam aṭanga tlangval tam tham tak rawn lut chuan mipui ho chu an ti phâwklek nasa hman hle. Mahse, an hma hruaitu Pasalṭha Châwiliana hmel an hmuh chuan an thaw a veng huai hlawm a. Pasalṭha Châwiliana chu Lal inah lutin midang ho chuan Lal tualah an lo nghak ṭhap a. Lalpa Puithanga chuan Châwiliana chu li be nghal sawk sawkin eng ti tûra rawn kal nge anih tihte a lo zawt a Châwiliana chuan "Lalpa, ni rei lo te kal ta maia thil thleng rawn bawh zui kan ni. Kan tlangvàlte perh tar tura chhuakin perh an tar fel hnu lawkah Thingsûl rawlthar pathum an tawng a ni âwm a,buai an cho viau na a an intam hleih bâkah silai fung an neih tlem zawk avangin thinrim takin a insaseng ta a ni âwm e. Thingsûl Lalpa hi a ngawih mai mai kan ring lo a, kan Lalpa leh Damdep Lalte'n Thingsûl khua va tlawh hmasak mai an rel ta a, kan rawn kal anih hi"a han tih chuan Lalpa Puithanga hmelah chuan thlamuanna a lang chiang hle. An hun tawn mek Châwiliana hnenah chuan hrilhin "Tunah hian kan ram chhung an lo luh ngei tawh kan ringa kan tlangvàlte pawh an inpeih tawh hle a ni" tiin a tawp a rawn khar a, Châwiliana chuan "Anih chuan Lalpa kan tum ai hmain kan che thei dawn a ang. Ka hoin tlangval sawmnga Kapa te kiangah chuan kan va kal ang. Tlangval dang erawh Hminga hoin Lianmawia te pui thei turin lo awm se la a ṭha ang e" a rawn tih rual chuan Lalpa Puithanga chuan a lu a lo bu nghut nghut a, "Châwia ka tlangvalte hnenah chuan thu ka chah tawh a, ka hun tam takah khan ral beiin ka tlangvàlte ka tir chhuak fo a, hnehna chan ka duh ber a ni ṭhin. Tunah pawh hnehna chan chu ka la duh cheu. Mahse, ka hun tâwp a hnai ve tawh a, ka hun tawp lamah tal hi chuan zahngaihna lan tir ve a hunin ka hria. Thisen chhuak tlem thei tûr berin va che ang che u"a rawn tih rual chuan Chawiliana chuan a hrethiam nghal hle a mahse "Lalpa kan khaw thar kan kai hunah i hoin ruai ropui kan ṭheh ang chu le, i duh ang ngei chuan kan che ang" tih sup pahin a chhuak nghal a.
Pasalṭha Nithanga chuan an tlangval ho hnenah chuan "Aw le, kan tum ram kan hnaih tawh hle a, kan thawm kan dîm tûr a ni. Zaninah kan che chhuak ang. A theih lai hian in ei puar u la, chu mi hnuah kan vaiin tlem tal mut kan tum ṭheuh tûr a ni. Zan lai ar khuan rualin khua kan hal nghal ang" a rawn ti a, a hmelah erawh a phûrna a lang lo a, a phûr lohna pawh a lang chuang lo. Mahse, ni danga a hmel hlim sarh reng ṭhin erawh a bo zova a mûk tawh hle.
Thingsûl tlangvalte an mut reh ṭhuap lai chuan Kapthanga leh Chawilianate ho chuan an lo hual bet ve mêk bawk a, Lianmawia te pawh an lam panin an lo la kal ve mêk bawk nen tlangval ho chu an phûr ru hlawm hle. Mahse, an che sual ve tlat. An hual fel deuh chiah tihah chuan tlangval pakhat chu thing zungah inpalin a tlu bawk thlawrh a, a silai lah a cheng a lo kâu sa bawk nen a bawh puak pawp mai a, chu veleh Thingsûl lam aṭang chuan an pasalṭha aw ni ngei tûr hian "Mahni sahimna zawng ṭheuh rawh u, beihin kan awm" rawn tih pahin nichin lawka tlangval silai ti puaktu lam hawi chuan a silai chu a rawn hmet puak nghal a, na tuar riin a zui nghal zat bawk. Mahse, an tlai ve hret a ni Zehtet ho chuan an hual fel hman chiah chiah a ni tih an hriat chhuah meuh chuan an tlu fe tawh. Khawi lam lam aṭang pawhin ngen mu a rawn sûr zêl bawk si. Chutah Hmingthanga hoin Lianmawiate ho an rawn thleng ve leh bawk nen Thingsûl tlangvàlte chu an hek heuh heuh kher mai, ngên mu thun tling el awl chu feiin a rawn zui bawk nen an tlu zawih zawih mai a, a khat tawka silai an hmeh puah ve chuan pawi erawh a khawih ve zeuh zeuh tih Zehtet lam an tluk ve nual dânah chuan a lang reng mai. Chawiliana chuan a chem phawrhin "Lal Rengliana pasalṭha Châwiliana ka lo kal e" tih pahin hmelma lam pan chuan a tlân ta, chu veleh kil tin aṭangin Zehtet lam chuan anmahni hmingte, an pate hmingte leh an Lal hmingte chhàlin chem sen nen an rawn bawh ta. Chu erawh Nithanga lo nghah ruk a ni tlat. Mahse, a rilru a awm erawh 'eng vânga Chawiliana rawn tel ve nge anih?' tih chu a ni, mahse,an hmelma lian ber la ni tûr Lal Rengliana pasalṭha anih avangin mak erawh a ti lutuk lo. Chu lai rûamah chu na tuar ri leh chem inkhak sawk sawk riin a luah khat a ni ber mai. Thla eng ringawt ring an ni erawh Thingsûl ho tan vanneihna a ni thung. Mahse Lianmawia'n an bûk sak lian tak tak pathum a rawn hâl takah chuan an chan a chhe ṭan ta hle. Nithanga hawi kual chuan Danglova leh Hratzuala lo inhmachhawn lai chu hmuin a han nuih suk a, a lam pana lo kal mek Kapthanga chu enin 'A hlimawm viau dawn e' tiin a va pan ve nghal a.
Lianmawia chuan an tlangvàlte rawn suat mawlh mawlh tu Aizama chu Ṭialkawnga leh a ṭhiante Fungchawia leh Darthanga inkawp chu hmuin a pan vata, a kiangah chuan Zamana leh Vâncheuva chu an lo kal ve nghal bawk a. An han inhmachhawn chu inthurual ang hrimin an inbawh nghal rup a, tha za rual an ni bawk a, Lal tuala inbei ni ngat se la hmuhnawm ti fe fe an tam khawp ang. Ṭialkawnga dar kak hlawih chu enin Lianmawia chuan a han nuih deuh sak a, Vâncheuva pawhin a hmaa a lo hmuh tawh Darthanga chu a la bitum zêl a, tha hrui ngah zawk Darthanga ni mah se a chet ranna hmang chuan a thai rang nei nuai tawh a, mahse a him kim bik hauh lo, a chem vai chhuah rual deuh thaw a Darthanga'n a kut vei lam a rawn thlawh ṭhin avang chuan a biang chu a duk cher chur tawh a, a vung deuh bâr bawk. Zamana pawh Fungchawia chem hnuhma a chal a inrin phei ngiak chu khawihin a thisen lah a chhuak nasa hle a, a tâwp vat loh emaw Fungchawia a hneh vat loh chuan a chan a chhe ngei ang. A tha neih zawng zawngin Fungchawia a lama rawn zuang chu a chem paih pahin a kawngah a lo man chata, a tha tâwpin a thing ta nghek nghek mai, Zehtet khaw bûan chak ber tha hrui chu Fungchawia chuan a khan lo vai vai hle. Zamana lah a tha a feiin a hah thei lo emaw tih hial tûr a ni si, tuibur hmuam da hnu lekah chuan Fungchawia chu a zawi vek tawha ni khua a hre tawh lo tih a chiang hle. Chhûn êng phei chu ni se a taksa dâng dûk deuh ruih chu a hmuh theih chiang hle ang. Zamana pawh a chau ve hle kal sawn a han tum chu a mit deuh sulh a, a tlu ta.
"Kan inpe e" tih riah chuan Thingsûl tlangvalte chu an tâwp nghal vek a,an hruai tupa thu rawn sawi chu mak an ti tlâng hle. Mahse, Kapthanga hmaa a ṭhingṭhi an hmuh rual chuan an ralthuam an theh thla sap sap a. Lianmawia pawh chuan Ṭialkawnga ruang chu kal sanin Zamana chu a bawihsawm nghal sawk sawk a, a mar a ṭha tih a hriat chian chuan a lawm hle, mut rem tir sawk sawk pahin Hratzuala zawn tumin a han kal dawna mahse Thingsûl tlangval la dam tlemte te chu an lo khalh khawm mêk avangin a va zawm ve ta zawk a. An vaia an hnung khirh vek hnu chuan tlangval let rengte chu en kualin chhan tlâk an la awm em tih an zawng kuala, pahnih khat bak chhan tlak an lo awm hauh lo. Kapthanga'n "Lianmawi" a rawn tih riah chuan harh zawkin Lianmawia chu a kal nghal hmawk hmawk a, Danglova lo la thaw deuh halh halh kianga Hratzuala nikhaw hre lo a lo let reng chu hmuin chhan tlak a lo la awm chu a lawm hle. Dîm bak sak loin Danglova chu Kapthanga chuan a phih tho lawpa, kal pawh kal ṭha thei lo khawpa chau mah ni se zahngaihna lan tîr duh hauh loin Thingsûl tlangval ho an phuarna lamah chuan a kal phei pui dawr dawr a. An inbeih chhung a rei bawka, mei an han nun fel hnu lawkah chuan khawfing a rawn chat chhunzawm nghal mai rêng a.
Vâncheuva awm ang chu Lianmawia chuan a han zawng leh a, a zawn kual fe hnuah nichina Darthanga nen an inbeihna hmun a Darthanga ruang bula a lo ṭhu chhuak mek a hmuh chuan pan vatin a va buai pui nghal sawk sawka, Darthanga'n a ṭhat thu leh midang puih ngaite pui zawk tûra a lo hrilhna chu ngai pawimawh duh hauh loin a buai pui char char a.
Khawvâr ruala khaw chhunga an tlangvalte leh hmelma la damte hnungkhirh vek chunga an rawn lut an hmuh chuan mipui ho chu an phawklêk nasa hle. "Ka fapa, ka pasal, ka nuṭapa, ka pa kha a thi ve angem?" tih mawlh chu mipui rilruah chuan a awm a, inrûnna hian thlamuanna thlen miau hek lo. Tlangval rammute an lo haw kim ta maw tihah chuan an fapa, an unaupa, an nuṭapa, an pasalte hmel hmu ve lo ho chu hrilh buai ngai loin an ṭap nghal rawih rawih hlawm a, mipui ṭap thâwm chuan hmelmate aimahin an kianga rammu ve dam chhuaka an khua lo lawi lutte beng a luhin, an rilru a ti na hle.
Lalpa Puithanga chu zawi muanga rawn ding chhuakin "Ka pasalṭha te u...." a hnuk a ulh nasa hle a, engmah a sawi zawm thei lo. Kapthanga chu a pa kiangah chuan chho vatin a pa kut chu a han vawn sak ang rênrawn a, "Kan Lalpa tan hnehna kan chang leh ta. Zehtet khaw ropui hi a tlu chhe ngai lo ang a, Zehtet khaw ropuina'na nun hlânte hming hi kan thlah kal zêl tûrte'n an hre reng bawk ang" tiin a auin a rawn au a, a kianga ding Lalpa Puithanga chuan chhuang tih hriat takin a lo en char char a, a mittui luang kâra a nui suk suk hmel chu a khaw mipui au dur durte chuan hmu lem lo mah se lo thlir ru reng tu Pasalṭha Nithanga erawh chuan a kianga ding Aizama bulah chuan "Lal fing leh huaisen tak an neih vâng a ni. Kei ni chuan Lal huaisen tak chauh kan nei thung. Finna hi a pawimawh a sin" tiin Aizama lo bu nghut nghut kianga Danglova ding zawi hniang chu a chau hlum mai ang tih hlauin a thlir ṭawk ṭawk a. Chawiliana chu leihkapuiah lawn chhoin Zehtet Lal te pafa kiangah chuan dingin "Thingsûl tlangval huaisen te u, in huaisenna ka zahin ka ngaisang hle. In thlah lo la awm leh zel turte inngaihtuah luatah huaisen takin thih ngam lu puin Lusei ram in rawn nek a, kei ni i la ka ngam hauhin ka ring lo. Bel chhunga sa nih ai chuan in râl sâi ka thlang ngei ang. In vângkhua kan lawi lut dawn e, kan Lalpa Rengliana min chah angin in Lalpa sawn kan tan hnawk saka awm tawh loh a intiam thei lo anih chuan Thingsûl khua a tlu chhia ang"a rawn ti a chu veleh tlangval ho chu an lo au leh dur dur bawk a.
Nithanga erawh tlangval ho kianga mûk taka lo ding Lianmawia hmelah chuan a mit a fu chat a, a bula ding Zamana leh Vâncheuva te chu en lehin "Heng naupang ho ngei hi an ni kan nauate ngam loh, ka chhuang ve viau a sin maw le, an vul lai a va tawi lua em" ti rilruin nakin lawka an khaw daingul tûra an lo ruat, Thingsûl keite rual an tih mai Ṭialkawngate thihna chuan a deng na hle. Ṭialkawnga lu bung lek lekte, Darthanga ril baw nuaih maite leh Fungchawia ruang dâng var lip lep duk deuh ruihte chu a mitthlaah an lo lang nawn zut zut a "Aw..eng vânga Lusei ho ram hi it viau nge maw kan Lal hi anih le" a ti chhuak phawng a, Aizama chuan rawn enin "A dik a ni" a rawn ti sup bawk a.
Nithanga chu pen chhuak nghalin "Lalpa thil sawi duh ka nei a ni, khawngaihin min sawi tir thei angem" a han ti a, Lalpa Puithanga chuan chhang lem lovin a lo bûk khum zauhva. Nithanga chuan "Zehtet khaw mipuite leh Lalpa Rengliana pasalṭhate u in pawi kan sawi nasa hle a ni tih kan hria. Kan thil tih tawhah kan inchhir a, tunah hian a khawi lam ve ve pawhin kan inbeih vâng hian tawrhna chin kan nei anih hi maw. In thinrim hrik thlakna'n chuan ka nunna hi a tawk em ang chu maw? Kan pasalṭha Aizama erawh khawngaih kan khaw lam pan se kan Lalpa a hmin thei ngei ang. Kei erawh in duh duha in tih tûrin ka inpe e" tiin a ṭhingṭhi nghal rup a, Lianmawia chuan Nithanga mitmeng leh che zia chu enin 'pasalṭha dik tak a ni' a ti chhuak sap a. Aizama chu rawn pên chhuak vein "Kei pawh in phuba lak nan min hmang thei ang. Kan Lalpa rilru hneh tur chuan kei aiin kan tlangvàlte an ṭha zawk e" tiin Nithanga kiangah chuan a rawn ṭhingṭhi ve nghal a. Chu veleh tlangval ho chu an dinna hmun ṭheuhah chuan ṭhingṭhiin an pasalṭha chhuanvawrte chu thihna hlim kawr ruamah pawh an phatsan ngai loh tûr zia an rawn ti lang a, Zehtet khaw mipuite chuan mak an ti hlawm hle.
Lalpa Puithanga chu zawi muanga rawn ṭawng chhuakin "In vangkhua chuan an va thlamuan pui dawn tak che u em. Kal rawh u, he khuaa in hmel hmuh tur a awm leh emaw Lusei fate do zawnga ke in pen leh anih chuan in nunna in chân tawh ngei ang, Lalpa Rengliana pasalṭha te hi ni rei lote hnuah an lo lang ang. An lo lan hmaa in Lalpa rilru in lo hmin hman lo anih chuan in chan tur chu in hriat kha" tih pahin Kapthanga nen chuan Lal inchhungah chuan an inzui lut a.
An Lal rorel dan chu mipuite chuan mak an tih rualin ṭha an ti hle. Châwi tûr takngial pawh tuk loa a kal tir chu awih har an ti hial, mahse, an Lalpa'n a zahngaihna a lan tir thiam ve dân a ni tih hrethiamtu mi tlemte te chu lawm avangin an nui ver ver thung. Nithanga leh Aizamate chuan Danglova chu kuahin Lianmawia te lam chu an rawn pan phei a. Nithanga chuan "In ṭhiana chu enge a an?" a han ti a Lianmawia chuan "Ngaihtuahawm a ni lo ve a chau deuh hlek rih a ni,i nau khing pha tur chuan kan la tuai deuh a ang" a han ti a, chu tiang taka a nel chhan chu a inhre bîk lo. Nithanga chuan "Ka nau a? Kei pawh hian ka khin phak loh tur zia che u hi ka hria e" tiin an kal ve ta nghal a. Aizama chu rawn lehhawiin "Naute u kan ka inhmuh i beisei ang u"a rawn ti a Lianmawia chuan" Teh reng mai"ti a chhangin a ban chu a vai zauhva. A bula lo ding reng a pa a hmu thut chu mak a ti ru hle eng tik laiin nge a lo din hman hre miau hek lo. "Pasalṭha ropui tak chu a hunah huaisen takin a che a, tlawm a ngaih hunah dawihzep tak ang maia zaidawh thiam a ni leh ṭhin, an ni kha in entawn tlat tûr a ni, an dawih vanga be ṭha che u an ni lo a, pasalṭha inngaitlawm leh rilru ngil tak an nih vang a ni e" ti a Chhuahchawnga thu sawi chu an ngaithla ṭhap a, zawm pawh an tum hle. A pa kal sawn hnu chuan an pathumin Hratzuala te in lamah kalin Hratzuala lo harh ṭan mêk kiangah chuan an zu ṭhu ve ta a.
Vâncheuva hmelhmai hlim sarh reng chu Lianmawia chuan a chik hle Vâncheuva lah chuan lo hrethiam vatin "Hmeithai fa mai ka nih avang hian ṭhian mumal ka nei ngai lo a, ka tawng che u hi ka hlim phah hle a ni" a han ti sap a, Zamana chuan "Ṭhian ni lovin unau zawk le,kan inpui tawn zel anga, kan hlim tlâng anga, a hunah kan lungngai tlâng leh ang. Dam leh tlâng khatah thih leh ruam khatah" tiin Vâncheuva dar chu a ben sak thak thak a, Hratzuala pawh lo nui ve sukin "Pasalṭha puitling leh tawnhriat ngah han beih leh chu ka chak tawh hauh lo mai, kan Manluliana tha a itawm duh emai"a rawn tih chuan an vai chuan za takin an nui tlâng bawk bawk a.
Ngaihnawmin. Chhiar a.manhla em.o
ReplyDeletengaihnawm khawp mai
ReplyDeleteNgaihnawm leh khawp mai
ReplyDeleteNgaihnawm lutk e...👍👍👍
ReplyDeleteA ngaihnawm hle a ni Good morning
ReplyDeleteVa ngaihnawm teh lul em
ReplyDeleteNgaihnawm lutuk , beng a fah ṭha tak zet e.
ReplyDeleteChhiar a manhla khawp mai
ReplyDeleteA van ngaihnawm thin tak
ReplyDelete