PASALṬHA LIANMAWIA BUNG - 19

Lalpa Puithanga chuan "Hei chawhma awrh chauh a la ni a, chhun chaw fâk zawh rualin zui nghal u la a ṭha ang, an Lalpa lung an tih âwi zawh ngang loh a beih che u a lo la thlang tlat anihte phei chuan intan he lama awm rei a thiang lo. Lianmawiate rualin tlangvàl sawmnga vêlin zui che u rawh se. Kâpa khan tlangvàlte kha lo zu thlang fel se"tih pahin a tupa mawng chu a han beng thek thek a. Chawiliana chuan hnial tum viau mah se Kâpthanga'n a rawn mitmei takah chuan a zui chhuak ta zawk a.

"Châwia ka pa hnial lo tûra ka mitmei chhan che chu ka pa hi a upa tawhin hun a nei tlem tawh a, a thû hnial zawnga chet ka duh loh ang bawkin midangte pawh hi che ve lo se ka duh vâng a ni e" a han ti a, Chawiliana pawh chuan a lo hrethiam hle. Chhun chaw fak zawh rual chuan Chawiliana leh Hmingthanga hoin an kal chhuak ta hum hum mai a, hliam tenau neite erawh khaw lamah lo in enkawl tûrin an hnutchhiah a, nûnna chântate ruang chu hreh hle mah se khaw lama tlangvàl lo awmte senghawi atan an kal san ta zâwk a. Hmanhmawh taka kal loin nilenga an kal hnu chuan Fanai ho riahbûk sual mêk chu an va hmu ta a, mahse, pawh an duh loh avangin an inthiarfihlim san leh ta zâwk a.

Zan hnih kawng laka an riah hnuah chuan Bungtlang khaw ramchhûngah an awm dêr tawh mai. Fanai ho erawh ramhnuaiah a biru thei ang bera bûk sain an awm a, Chawilianate erawh khaw chhung luh tumin Fanai ho chu an hêl ta a. Lo sûl haw hun kaia Bungtlâng khaw chhunga tlangvâl tam tham tak an han inzui lût chu mipuite chuan an lo hlau hman hle. Mahse, Hmingthanga hmel an hmuh chuan an ngaih a ngam deuh hûai a, Lal in lam pana an kal mêk chu an en zui ṭawk ṭawk hlawm a.

Lalpa Saingura leh a khawnbawlte zu khawn mêkin Chawiliana leh Hmingthanga hmel an hmu thut chu mak an ti hle. "E khai, kan pasalṭhate lah nirengin, eng ti tûra hei chen chen rawn thang nge maw in nih le?" a tih rual chuan tap lama Lalnu Thangliani ei rêl rai puar ṭeuh tawh chu rawn hawi chhuakin a u hmel a hmuh chuan a meng phawk nasa hle "Ka u" tih paha pan nghalin a u chu a kuah thlawp a, hun rei tak inhmu tawh lo an ni bawk a,Thangliani chu a ṭap nghal hlawp hlawp a, Châwiliana chuan "Thangte khatin an awm ngai love, khaw khat Lalnu tan a tih chi lah ni lah lo, i pasal hi ka han be phawt anga, i duh tawkin kan la inkawm ang chu, ka nu leh Sangtea te pawh ka hmu châk tawh khawp mai, mahse, kan Lalpa hi ka'n be hmasa phawt ange" tiin chhâng mah se, a lo râl khat ngaih ve em em ṭhin a farnu a hmu leh chu a ngaih ṭhin zia a hre chhuak tharin Thangliani tleirawl chhuah tirh laite, hlim taka chhungkim a an len ho laite chu a mitthlaah a lang nawn awn awn a. Lalpa Saingura chuan "Thangte i u sawi kha a dik a ni, tlangaupa hian i nu leh i ute zu ko teh se" tih rualin tlangaupa chu a han melh zawk a,a tih tûr hrethiamin tlangaupa pawh chu a chhuak vat a. "Zan riah eikham lamah i sawi ang u, ka pite chhungkua pawh he lamah rawn ei vek mai se la, Thangte chaw kha han chhûm am deuh la, chhungkuaa chaw hlui kîl ho hun hlu anih hi" a han ti a, Hmingthanga chuan "Lalpa, kan tlangvâlte tan thlen in a awm thei angem?" a rawn tih chuan Lalpa Saingura chuan "Aw hawi, in pahnih chauh emaw tih laia, tlangaupa kutah dah teh ang u" tiin a rawn chhanga mahse a rilru fing tak chuan an rawn kal chhan tûr awm ang chu a man pha nghal ruak ruak a, Chawiliana chhungte tlawh tûr ringawta rawn kal an ni lo tih chu a hre chiang hle.

Châwiliana chuan Thansanga fapa pianna la rei lo tak chu pawmin "Ka fapa" a ti chhuak sap a, a hnuk a ulh nasain a pa hmuh veah a it hle. A nu Ṭialthangi'n "I pa hming châwiin Hrângliana tih ka phuah kha" a rawn tih rual chuan nui sukin "Ka pa chuan a lo hmu ve ngei ang tiraw ka nu?" a han ti a, Pi Ṭialthangi chu nuihza insûm takin "Hmu tuk e ka fapa i pa thlarau hian min zui zêl dawn alawm a nupui fanaute hi min thlahthlam hauh lo ang" a rawn ti a, Chawiliana,pasalṭha khual kai, patling pui tawh si chu tia a bula a rilru rawn naupang chhia leh ta vek chu a hmuhin Chawiliana fa atan an lâk hlimte kha a hre chhuak nawn awn awn a, "Ka tute an dam maw?" a han ti a, Chawiliana chuan "An dam e, ka fapa phei chuan a ngai thei khawp mai che ka nu" a han ti sap a.

Zanriah eikhamah chuan an kal chhan dik tak chu an sawi ta a, Pi Ṭialthangi chuan "Chu kan khua chu din thar leh intum a maw? Kei zawng rawn tel ve chak viau mah i la, kar hla kal leh tûr chuan ka taksa hian a tlin ka ring lo a ni. Nang hetah rawn pem ringawt ta la, i pa khua kan chhuahsan vek dawn chu a ni si a" a rawn ti hnual ruih a, Chawiliana chuan "Mai mai a, ka nu, Thangtei hi in rawn kalsan thei tawh hleinem" tih pahin a nui suk suk a, Thansanga chuan "Ka u, eng vânga min lo hrilh lo nge maw in nih le? Nge ni a U Renga chuan min lo en hrang viau tawh zawk?" a rawn ti kauh mai a, Chawiliana'n a chhân hma chuan Hmingthanga zâwk chuan "An khaw lam pana kal tum kan ni a, rawn hrilh ngei che kan tum bawk chu chu Lalpa Rengliana min chah pawh a ni alawm. Mahse, Zehtet khua kan thlenin thil thlen dân khati kha a ni si a, tunah an vângkhua kan lawi lût dawn a ni a, an hnaiha riah bûk sual loin nangmah rawn hrilh pah tûr che a rawn kal kan ni alawm. Dama erawh han hrilhna'n kan kar a hla tham em mai a, kan hrilh tlang ta lo a ni. Dama khan zin turin min phut hlawm viau anih kha, he buaina rawn irh chhuah hma deuh khan Liana pawh a lo han zin a, a lo la haw mai loh avangin a ni pawhin a la hre hauh lo ang"a rawn ti a, Thansanga chuan "Anih chuan ka lo kal ve ange. Bungtlang khaw pa ni tawh mah i la, kan Lalpa hian rem a tih chuan a tâwpna'n ka khaw hlui tan ka bei leh ange" a rawn tih rual chuan Lal in kawngka chu rawn inphih hawng lawpin mi pakhat hi rang zeta rawn lum lut nghalin hmeichhe ho chu an râk nasa hle. Mahse, an han hre chiang chu Liansanga lek lo niin "Dama lo lut rawh, kan thluakthawla te ho chu he lamah in lo awm khawm a maw? In thusawite kha kan hre ru ve vek a nia, Dama kan khaw lama lo zin a tum ve tâk siah chuan kan Thansanga pui reuh hian chi a a thlah ve thei tak tak em tih chian tumin he lam kan rawn pan vang vang anih hi. Lianmawiate kan hmuh khan thil awmzia kan rawn zawt nghal a ni" a han ti a, Châwiliana chuan "Thil thlen dân hi khuanu ruat anih ngei hi. Hei lo liama intawhkhawmna hun ṭha hi a awm leh tawhin ka ring lo" a rawn ti charh charh a, Dammawia rawn lut chuan Lal in chhunga awmte chu en kual dan danin Thangliani a melh zawhah Lalpa Saingura chu melh lehin "Ngurlulian kha a puar lian ve tawh hle mai a" tih pahin Thangliani chu a pan a, "Thangi pawh i naupan laia i ṭahbelh ang ngawt kha i lo nih bîk loh hi pasal i hmuh ve mai dânah hian" a rawn tih rual chuan an nui nghal dar dar hlawm a.

Zânah chuan Thansanga chuan an khaw tlangvàl ṭhenkhat tîr chhuakin Fanai ho chu a thlithlai tîr a, an tan hlauhawmin an awm thei em tih hriat a duh vâng a ni. A tûk zing khawvar hnu lawka Lal tuala tlangval awm khawm ṭhup hmaah chuan Lalpa Saingura chu dingin "Aw le, Bualthleng khaw tana bei tute u, Bualthleng khua hi ka tana a pawimawh zia inhre ve ṭheuh thoin ka ring. Hlawhtling ngei u la, in khua chu Lusei khaw ropui ber a nih theihna'n din thar leh ngei ang che u" a rawn ti a, tlangval ho chuan kut an lo beng dar dar bawk a. Tlangvàl ho zinga Hrangseipuia Lianmawiate kianga a lo ding ve a hmuh chuan Thansanga chuan "Ngura, ka naua khu i hnar haw anih chuan a lungawi hauh lo ang" a rawn ti ban charh a, Lalpa Ngurliana chuan "Khaw hmuna leng ni lo na na na chu an hun neihah chuan an che ho ve ang chu, dam takin lo lêt la, i fapa leh i tu lo piang mai tûr nen kan lo hmuak dawn che nia" a rawn ti ve leh a, ti chuan an kal chhuak ta a.


Châwiliana chuan hma hruaiin a hnungah Thansangate ṭhian ho chu an titi barh barh hlawma, mahse, patling ṭhiau an ni tawh bawka an thu khelte chu nula malno lam ai mahin chhungkaw enkawl dân a ni mah thung.
Zan lama Hrangseipuia lâwmnu lo rîm Lianmawia leh Zamana bakah Vâncheuvate ho chuan Hrangseipuia chu an chhaih kawng tluan bawk a, an ni zawng an la nauin, an tha a la za ngang bawka an titi pah chuan a tu emaw ber chu a ri leh dawp ṭhin. Mahse, an hma lawkah ni rei lo te kal ta a an hmelma te an kal tih hre rengin thawm erawh an nei lian lem lo.

Lo sûl haw hun a ni a, Thingsûl khuate'n an pasalṭha te leh tlangvalte thawm nei hmasa lo a an rawn haw an hmuh chuan an hlawhchham a ni tih an hre chiang tawh hle. Beisei nei taka lo melh vang vangtute'n an pasal, an fapa, an unaupate an hmuh ve tâk lohah chuan ṭap thawm chu a rawn chhuak zui nghal bawk a. Nithanga leh Aizama te unau chuan ngaihthlak hrehawm an ti hle.

Danglova chu an in lamah Aizama chuan a va dah tete a Nithanga nen chuan Lal hmu tûrin an kal ta a. Luhkaa a upate kianga lo ding vâng an Lalpa an hmuh chuan an inthlahrungin hrehawm an ti dûn hle, an Lalpa hmelah chuan engmah a chhiar theih hauh loh leh nghal. Leihka an han rap kai tûr chu an Lalpa aw ngei chuan "Ding rawh u" fiak ṭhakin a rawn ti a, an ni pawh ding nghal datin an Lalpa hmel pawh chu an en ngam lo a ni. "Ka chhuang em em che u a, ka keipui rûal tiin" a han châwl leh dat a, "Awrha phuba takngial pawh in lâk theih loh chuan Bualthleng Lalpa Pasalṭha te inhneh ngai dawn lo. Awrha khan a sawi dik a ni, nang ni ho ṭang rual hian Awrha kha inhnuaichhiahin in kawp duh ngai lo a, a chhan pawh a mala tluktu in awm miau loh avangin" a rawn tih chuan Nithanga chu a meng deuh kâwk a, Aizama inhumruh ngar ngar chu engmah sawi lo tûrin a mitmei zauhva. Lalpa Aichhînga chuan "Ka zahngaihna sâng berin khuaa in la awm ka rem ti ang. Mahse, min pui tûra ka chah ka unaupa pasalṭha huaisen Laitawka leh Rumthangate lo thlen huna Lal Rengliana leh Zehtet ka beih hunah in tel ve ka rem ti lo ang" a rawn ti leh a Nithanga chu rilru na taka hawi chhuakin "Lalpa, i thu chu ka pawm e, mahse, kei leh Aizamate min khan ngai lo tu Laitawkate pahnih chuan Zehtet khua chu an hneh hauh lo ang" a han ti ve sak a, Lalpa Aichhinga chuan "Enga ni i sawi ve? Nang hian Laitawkate ka hneh e i ti vel a maw? Hre rawh pasalṭha uaithla tawh lam Chhuahchawnga leh Kapthanga bâk Zehtet khua khan an kawl hauh lo tih hre lo tur khawpa â ka ni em ni? Haw la i nupui pawnfen va feng ang che"a rawn ti ta phiar phiar mai. Nithanga rilru na lutuk chu a mittui a per sak sak hial a, Aizama erawh Nithanga thu awihin ngawi rengin a lo insehruh ve ngat ngat thung a. "Lalpa, nunrâwnna avanga hmingthangte keini aia i ring anih chuan a ṭha e. Mahse, mi â nilêng kan ni loh tih i hriat chhuah hunah chuan Laitawkate chu i hmu hauh lo ang" a han ti ve leh sak a, Lalpa Aichhînga chuan hmusit deuh takin "Pasalṭha satliah, eng maw i han sawi ve a?" tih pahin a beng chu a han dawh lui siah a, Nithanga chuan Lalpa mit taka en pah chuan "Mi â nileng kan ni lo tih chauh a ni e, a hun a thleng thuai ang" ti sapin Aizama chu hruaiin a kal pui a, an kal liam tûr chu Lal Aichhînga chuan "Nang ni ai chuan Ṭialkawngate pawh kha ka ring zawk. An ni kha rawn tîr nghal rawh u" a han ti leh tuar a, Aizama insum thei tawh ngang lo chu Lalpa lam pan chuan kal a tum ta mai, Nithanga chuan pawm betin Lal Aichhinga lah chuan hmusit takin a lo nuih nghek nghek a. "Lalpa, ka nau Ṭialkawngate kha maw i hmuh duh a, pialrâlah an liam tawh e, i la hmu duh fo anih chuan ka thawn hreh hauh lo che. He khua hi a tluk chhiat rualin ka chhuak ang, chu mi hma a min chhuah tîr i tum anih chuan thisen a luang ngei ang" tiin Aizama chu a kal liam nghal vawk vawk a. Nithanga chuan "Lalpa, a tawk viau e, kei pawhin ka naua kha ka zui ang. Mahse ennawm thlir tûr a la awm tlat" tiin a liam san ve nghal bawk a.

Lal Aichhînga chuan "Pasalṭha satliahin ka vau/vo ve e te chu min han ti lehnghal a, Laitawkate pahnih lo thlen hmaa an chhuak lo anih leh a ṭha ting, Laitawkate thaza tih rehna tûr an ni mai, mahse, Ṭialkawngate thih dân erawh chiang taka hriat ka duh thung. Ka keite rilṭamte saseh a fuh lo hle mai"tiin Ṭialkawngate pathum a ui thu chu a chhâk chhuak zauh bawk a.

Zan riah an kil laia kawngkhar rawn inhawng lawp chu en pawh en hlei loin Lalpa Aichhînga chuan "Lal in zahna chang hre lo chu hnamchawm mawl tak i ni ang maw" a han ti hrawk a, mahse a tukhum thirin a rawn deh rual a a nupui leh a fapa hlauthawng hmel chu hmu nghal vatin, Nithanga'n "Mi â nileng kan ni lo" a tih kha a hre chhuak nghal uar uar a.

Dammawia chuan "Che tawh suh, ka ngênmu hian Lal thisen kai leh kai lo a hrehrang hauh lo a nia" a han ti a, Lalpa Aichhînga chuan "Enge i duh" a han ti a, Thansanga phawk chhuak chuan Lalnu chu phih tho lawpin "I nupui hi maw le" a han ti a, mahse, a ti tak tak lo tih lan tirna'n a thlah leh vat thung a. Lalpa Aichhînga hawi chhuakin a hmaa pasalṭha tih hriat tak a biang dinglam ser kulh chu a hmuhin "Thansanga" a ti chhuak sap a.

Thingsûl Lalpa rilru hneh tumtu Châwilianate an beidawn takah chuan Châwiliana chuan Hmingthanga leh Liansangate ho khaw dai lama tlangval ho nêna lo awmte koh luhna'n a chenrang chu a au tir khawk ta rum rum mai le. Rei lo têah khaw mang lam in a rawn kang ṭan a, silai puak ri a nasain, nunau mangang rawl chuan Thingsûl tlangvalte beng kawrawng chu luh viau mah se, a tam zawk chuan an bei leh ngam tawh hauh lo. Lianmawia te ṭhianho chu Hmingthanga kiangah kalin hma an hruai zar zar a, anmahni lo bei lettu apiangte chu an thal zawih zawih bawk a. Thingsûl khaw ropui tak ni ṭhin kha a lah sen ta duai duai mai le.

Khaw mipui ho chu Lal tualah chuan tlân khawmin tlangval ṭhenkhat ho chuan an lo hnungkhirh nghal mawlh mawlh bawk a. Bei let ngam an tlem bawk a, Hmingthangate hma chu a rawn kaw chho duai duai a ni ber. Lal tual sir lama Nithanga leh Aizama te kutkuangkuaha lo ding dûn reng Lal Aichhînga'n a hmuh chuan "Pasalṭha inti mahni vangkhua pawh chhan ngam lo" tiin a ankhum nghal tuar tuar a, Nithangate erawh chuan an lo nuih vur vur duh chauh mai si.

Inbeihna a han zo fel a, Châwiliana chuan thu rawn sawiin "Zing khawvar rualin tumah khae chhungah in awm tawh tûr a ni lo ang. In Lalpa luhlul man in tuar ngei ang, tunah chhuak rang rawh u" a rawn tih rual chuan khaw mipuite chu baklengin an duhna lam lam panin an kal nghal dâwr dâwr a. Lalpa Aichhînga pawh mipui an chhuah fel hnu lawka Chawilianate hoin an hual tak ṭhapah chuan a zâm ve tawh hle. Mahse Nithanga leh Aizama te lo ding dûn reng a hmuh chuan a bula ding Liansanga chem chu pawt dawk zawtin an lam pan chuan a tlan ta mai. "Pasalṭha dawih zep pahnih dam reng tlâk in ni lo e" tiin a au ṭial rei ruai bawk a. Mahse Aizama rawn dawk chhuak zawk nen an inpelh fel neuh chuan Lalpa Aichhinga chu nunna nei tawh loin tual chârah a let reng mai a ni.

Châwiliana chuan Nithanga chu biain "A pawi ka ti, in Lalpa rilru sukthlek dan dik loh vanga intawrhna hi" a han ti sap a, Nithanga chuan "Min zui tih kan hria a, hrilh kan tum bawk. Mahse" a han ti a, Chawiliana chuan lo pawt chatin "A duat vak lo che u tih kan hria e" a rawn tih ruak chuan an inzui kual tih an inhre tawn vek tih chu an hre chiangin nui vur vur pahin an inchibai a. Nithanga chuan Lianmawiate lam chu hawiin "Naute u, Lusei hnam tana innghahna in la ni ngei ang. In kianga râl han do ve a chakawm hle mai, mahse, min phuar hrangtu an awm tlat si. Ṭialkawngate thihna hian kan unau tlâng hrana lengte beng a thleng thuai ang. In nun kha fimkhur u la, kan leido leh kan chhuanvawr la ni mai tur kan tihte nunna in lak avang hian hmelma in la nei chho zêl ang"tiin Aizama nen chuan an kal san ta a. Thansanga chuan "Inrûn hi zawng a pawi a ni e, i chhuak vat teh ang u" tih pahin Thingsûl khaw in kang ral ṭan mêk tawhte chu a kal pel nghal zut zuta, midang pawh chuan lo zui ve nghalin hmun remchang laia riaha a tuk lama haw leh mai chu an tum dân a ni ta.