PASALṬHA LIANMAWIA BUNG - 20
Lalpa Rengliana chuan a tlangvalte chêt dân kim chang a hriat meuh chuan a lawm hle mai a, mahse, leido nei rân chunga jhaw thar a din tûr chu pawi a ti hle. Fanai ho hian an unau an hnam pengte sàwma an bei anih hlauh chuan an ni khaw thar tan chuan hneh an harsa hle dawn a, mahse, Pasalṭha ral hrat tak ni ṭhin a ni miau a huaisen takin a khaw mipuite tan khaw thar din tlang chu a tum ta a. Bualthleng khua lo ni ṭhinte mai bâkah Damdep tlangval tlawmngaite nen khaw thar din tûr chuan an thawk ta mup mup mai le, an phurin an hlim tlâng thei ṭhin hle. Riah luh ngaihna anih avangin ni nga zêlin an inthawh chhawk a, hmanhmawh taka thil tih chi anih miau loh avangin tlangvalte tha an khek duh vâng a ni ber. Chawiliana pawh a fate pahnih leh a nupui Parzaliani nen khaw thar an luah luh hun chu an nghakhlel ve hle a, Parzaliani lah a pasal lâwm zawnga awm a thiamin a ti hlim thiam em em bawk si nen, Châwiliana pawhin Zoliani hre chhuak lo a han awm vang vang chàng a ngah ve ta hle. A fanu Zochâwisangi pawh tual leng rual a lo ni ve tawh a, a u Hrângvunga chuan a khawi lo kalna a piangah hruaiin unau inngeih leh hlim thei tak an ni ṭhin a, dai hnaia a u sava veh a zui phei chuan sava a hmuh ruala "Ka u, perh rawh perh rawh, khi khi ka duh" tia au nghal a chîn êm avângin Hrangvunga pawhin sava rual a nau thâwm hriaa thlawk ta vang vang ṭhinte chu ui takin a thlir liam fo mai. Mahse, a nau chu hau mai loin "Zote thawm dîm taka awm tûr a ni ngai e" a ti dam thluam zêl a, han hruai loh a tum lahin a nau rilru nghet leh luhlul tak chuan a zui lui dawn tho tho tih a hriat bâkah a nau duhzawng a piang tih duh mi a lo ni bawk nen an inzui det det reng fo a ni.
Zehtet khaw lamah erawh Lalpa Puithanga rorêlna chuan a ni têlin a tawp lam a hnaih zêl a, a taksa te chu a chuai nasain a khawnbawlte han kâwm tûra thawh chhuah a peih loh chângte pawh a tam ta hle. Kâpthanga hnena Lal nihna hlan a tum lahin a upate chuan a dam chhung tâwite tal chu Lal ni chunga hman râl tîr an tum ve tlat bawk nen inthlahrung takin Lalpa ber chuan Lal nihna chu a chelh ve ṭawk ṭawk a, mahse, a khawnbawlte kianga ṭhut chhuah pawh peih loh chang ngah tawh sa chuan khaw mipuite hmaa din phei chu a harsat hle.
Zan khat chu upa min chuan Kâpthanga chu hrilh ruin leng hâwn ar a khuan rual chuan khawnbawl dang awmve te nen chuan inzui chhuakin Upa min te in lamah chuan an inzui phei ta diak a. Rei lo têah Chhuahchawnga leh Thangkungate pawh rawn thlengin Upa Min chu a rawn ding chhuak a, "Hei le, kan Lalpa hriat loha ro kan rêl a ngai dawn ta. He hun hi a lo thleng ang tih hi ka la suangtuah ngai hauh lo a, awih har pawh ka la ti hle. Mahse, kan Lalpa hi pialrâl lama a ṭhian Lal ropui Dohranga leh Saithangate'n a lung an lên zâwk miau tawh si a, keini lamin la phal lo viau mah i la, a taksa chaknate'n hnîam lam a pan zêl si a, keini lam pawh kan in peih a ngai ta niin ka hria" a rawn ti charh charh a, sawi zawm lehin "Kan lo sawi khawm tawh a, tunah han sawi leh ta i la a pawiin ka ring lo a, Kâpa hi kan Lal atan kan pawm che a, keini i pa upate hian kan dam chhungin kan zui zêl dawn che a, kan phatsan ngai dawn lo che tih hi hria la kan duh a ni. Chu vângin nang pawhin i rilru siam fel la, i pa'n min kal san ruala Lal i nih nghal hunah lusun lunglenna in thu hnûai tîr mai lo a, kan khaw tana rorêl chhunzawm nghal tura i inpeih kan beisei tlat a ni. Zaninah hian kan pasalṭha Liansanga a rawn tel thei lo a, a bâk chu kan kim thawkhat hle. He kan thu sawi hi kan Lalpa hnuk chah hma chuan tumahin an hre ve tûr a ni lo ang"a rawn ti leh a, rei tak han ṭhut khawmna chî anih loh avângin mahni in lam ṭheuh panin an kal leh ta a.
Kâpthanga rilru chu a insual buai nasa hle mai. Darkawn khaw pasalṭha anih laite kha hre chhuakin a hmangaih hmasak ber Lal fanu Lianthangi tana pasal ṭha tak nih tum ṭhintu hmeithai fapa khan a neih zawng zawng a chàn hnûah Zikpuii neiin tunah Zehtet, lusei khuate zinga ropui ber pawl rei lo tê a a'n awp mai tûr chu awih har a ti hle. A pa'n a kal san hun tûrte a han ngaihtuah leh a, hrehawm a tiin a ngaihtuah zawng ringawt pawhin a rilru a nain thleng lo se a duh hle a, mahse, a pa kum ngaihtuah chuan a dam rei tâwk tawh hle tih chu a hre chiang ber tu a ni. Zikpuii'n "I mu thei nange?" a rawn tih chuan "Ka harh laklawh mai mai a ni e" a han ti a, mahse, zantina a kiang a mu leh dam chhung kawppui atana a thlan hmeichhia a ni miaua Zikpuii hian a hre chiang hle, "Vei lian tak i nei tih ka hria. Ka hriat ve chite anih chuan min han hrilh ta che" a rawn ti leh sap a, Kapthanga chuan a nupui chu kuahin a samah duat takin a han chûl sak hliau hliau a, "Muhil tawh rawh, i hriat hun a la awm ngei ngei dâwn, tunah erawh thuruk a la ni rih a ka sawi chhuak thiang lo a ni" a rawn tih chuan Zikpuii pawh chuan hrethiam takin Kapthanga àwma bei chung chuan a chhîng leh ta sek sek a.
Zing ni chhuak engmawi tak chuan Zehtet khua chu rawn chhunin, arpa khuang âl âl thâwm kâra vawk rilṭam lo ngek ve chhente leh naupang tual châi rite chuan khua chu a luah khat a, nula buh deng ri dup dupte chuan pûma thingdengpa thâwm ri dut dut chu chhâwnin a kârah nutling thinchhe ho hmanhmawh bawk site chu an lo ang leh hlawih hlawih ṭhin a, 'piang nawn leh i la chuan pasal hi ka nei hauh lo ang' an han ti leh ringawt ṭhin takna a, tap mei lum kianga pa berte ṭhu ngawi ngul an hmuh leh meuh chuan an nêm leh duai mai ṭhina an pasalte'n an ân hla avanga an lo phun khum deuh chuan chhuanlam an dap kual leh nghal zung zunga, chu tiang kârah chuan Chhuansangi leh Lianmawiate chanchin pawh khaw chhungah chuan hre tu an tam telh telh bawk a, inthup tum viau mah se, inthup sên ni hek suh, mahse a mawi lo zawnga an ni tha za rual lehnghal an han che duh miah lo chu an ngaihsânawm zàwk hle a, rawlthar, tleirawl chhuah hlim aṭanga tlâng than huam khawpa che mawi lo leh zak thei lote hi an awm ve zeuh zeuh rêng bawk. Lianmawiate erawh an inhmangaihna chu mi kârah ti lang lem lo mah se an chhungril rinawmna erawh a lang chhuak deuh deuh va, an ni rilru la puitling chiah lo tân chuan an hun tawn mêk hi a hlimawm lai ber a ni.
Favâng awllen a lo thlen meuh chuan mitinte nghahhlelh a ni bawk a, tlangvàlte chu nula thing phur zuiin an liam nitin a, tlêma kut hmui deuhte chu ramah riakin a khat tawkin Zehtet khuaah chuan salu a lut deuh reng a, Lianmawia te ṭhian ho pawh riak lût em lo mah se an kut a hmui tlâng bawk a, sa an nghei ngai hlawm meuh lo. Zan khat chu Lianmawia chu a pain "Taite Damdep lamah va kal ve la ka duh teh mange, Lal Rengliana pawh a zahawm alawm le, kan hna a laklawh vangin keini lam hi kan lang miah lo a nia, han kal deuh ṭeuh tûrin kan Lal dinhmun hi ngaihchân reng a ngai tawh si a, i ṭhiante hruaiin nangni tal va kal ve u la a ṭha viau ang"a rawn ti a, Lianmawia chuan "Anih chuan ka ṭhiante pawh ka han sawm ve ange, an phur leh viauin a nia ka rin ni" tiin a rawn chhang a, Sangthanpuii chuan "Ka u, ka kal ve châk e" tiin a u chu a rawn ban nghal chung chung a, Lianmawia chuan "Bawihte ka la hruai ve em em ang che, mahse, tunah chuan zin satliah tûr ka ni dawn si lo a, nidang aw" tiin a nau chu a han pawm kanga, a nu bula ṭhut thlak pah chuan "An Lal fanu hmelṭha deuh pawh ka la hmuh ang che, mahse, i hmelṭha daih zawk a nia" tiin a nu hriat tham lek chuan a han phun sap a, Ṭhasangi chuan ngei hmêl zeta lo melh pahin "Va huangtau reng reng suh ang che" tih pahin a rawn melh hrâwk a. Lianmawia chuan lo nuih vur vur pahin "Ka nu, kan khaw nula ngei nge ni anga, Damdep Lal fanu saw mo atan i thlan zawk?" a han ti leh a, a nu chuan "Nang lah hi Zamana i kawm tam luatah hmeichhe chungchang sawi peih lutuk mai" a lo ti hluk a, "Ka nu chu tia kan Lian dî neia khawsa ziaa mawh mi han phurh tir ngawt le" ti chunga kawngka bianga Zamana lo ding nui vur vur an hmuh rual chuan an nui ham ham a.
Leng lên ar a khuan takah chuan Hratzuala dam lo tlawh tûrin an chhuak ta a.
Hratzuala taksa chu ṭha tawh viau mah se kawng hla kal tûr khawp chuan a ke a la hmang ngam si lo a, a ṭhiante pahnih zin tûr chu hreh tak chungin him taka lo haw leh ngei tûrin a chah ta zawk a. Chhuansangite in lamah kal lehin in lêng pawh zan dang ang thoin an lo ngah leh tawh hle a, Val upa ni ṭhin Buanga pawh a nupui Chhungpuii nen chuan an lo lêng chho ve a lo ni a, a tlangvàl lai ang chiahin vawkchaw bel bulah ṭhut hmun remin tlangval ho kiangah chuan a lo pâwt leh zawt zawt tawh a. Lianmawia leh Zamana inzui lut a hmuh rual chuan "Ekhai, kan ṭhianpa dam lo kal sana nula han rîm vang vang mai chuh!! A pawttu a lian ṭha hle a niang maw" ti a lo fiamin Chhuansangi zak sen tan tan chu melhin a mitko chu a han sân khum âk âk a. Lianmawiate ṭhut fel hnu lawk chuan titikhawchangte sawiin an ri mar mar a, tlangval pakhat chuan "Lal Rengliana chuan khaw thar din leh zai chu a rêl ta a ni maw?" a han ti a, tlangvàl pakhat chuan "E khai, tunah te chuan an luah lut ṭep tawh hial zawk maw le. Kan hna a laklawh lai anih avang khan kan pui hman ta si lo a, a zahawm hle mai, kan khaw tana an ṭangkai ṭhin vei nen" a rawn ti ve leh a, Zamana chuan "Ni e, a inthlahrun awm khawp mai, naktuk lamah hian keini ṭhian dûn hi kan lo va inzui phei ve râwih ange kan tia nih hi" tiin thiam takin an zin tûr thu chu Lianmawia tan Chhuansangi hriat tûrin a han sawi lang nghal zauh va, Chhuansangi mitmeng dûl nghal rawih a hmuh rual chuan Lianmawia chu a han sik sawk bawk a. Buanga chu rawn ṭawng chhuakin "Ekhai, a ṭha hle mai, tam tham deuh tak va thawh chhuah pawh a ṭha ve aw" a rawn tih rual chuan tlangvalte ho chuan chona a ni tih hrethiam nghalin "Kei pawh ka lo kal ve ange" an rawn ti nghal sup sup a, Buanga chuan a thu sawi chu a fuh zia hriain a han nui vur vur phawt a, a vaibel chu ṭan kaiin a han pak khu leh tual tual a, muang ban charh a rawn ṭawng chhuakin "Tak tak a na, Manate ṭhian dûn kal an tum chuan a ṭha ka ti hle mai, a kal âwm tak pawh an ni e, Lianmawia phei chu lang ngei ngei tûr zâwk a ni. Midangte erawh in kal ve rem chu ni se âwllen rual khan kan Lalpa'n a tir nghal daih ang che u, mahse, kan khu kan ngaihchân a ngai a, kal thut thei reng anih avângin midang erawh kal lo tûrin ka duh che u, ka rin dân berah chuan Bualthleng khaw thar Lalpa Rengliana ngeiin a luah luh hun a la nghak ṭang ṭang niin ka hria a ni"a rawn ti a, tlangval ho pawh chuan a dik an ti hle. An zinga pakhat tlangvâl rei ve tawh tak pakhat chu rawn ṭawng chhuakin "Taka, U Buang i han sawi tâkah chuan Lianmawia hian ngaih loh lamah lo ngâi lo se, Bualthleng pasalṭha Lianmawia leh kan Lianmawia inzawm dân hi ka hria a, mahse Pasalṭha Lianmawia tak kha tunge anih ka hre hauh lo, kan khuaa Pasalṭha Thanhranga hoa an rawn kal hmasak ber khan kan rawlthar ve uaih tawh a, kha tah khan a lo kal ve lo a ni ang chu maw? "a han ti a, Buanga chuan" Kal ve teh reng e, Lalpa Rengliana unaupa, a phîr pui kha pasalṭha Lianmawia chu anih kha, a unaupa ang lo takin a ṭawng tlem em em a, a hmelte lah kha Rengliana hmel ang lo takin a zum deuh dui mai a, phir niin hmel inang tak nei mah se an lan chhuah tir dân erawh a inang lo hle a ni. Lal Rengliana hi chu tih thinrim mai mai a hlauhawmin a thinrim tawh chuan a vânglai khan Rûnthanga te pawh khan khap enah an en ngai lo, Lianmawia erawh khap ngaiin a awm ve ngai hauh lo a, a thinrim lai sawi tûr hi Chawnga sawi dânah chuan an hre hauh lo a ni âwm e. Mahse, kha a mize zawiawi tak vâng khan zuam sual a hlauhawm hle a, anihna takah chuan an rawlthar chhuah hlim khan mi chak unau ni na na na chu Zawlbûk an kai zânah an khaw buan chak ber kha Lal Rengliana hian a hneh nghal tawl mai a, mahse, Lal Rengliana hian a unaupa Lianmawia hi a buan duh tlat ṭhin lo a ni âwm e, ti khan inbuan ni khua apiangin Rûnthanga kha a tu emaw zawk zawkin a tâwp an khâr pui ziah ṭhin niin an sawi. A nun a mawi hle ṭhin a sin, mahse, a nun a tawi a, a hming pawh a chher nasa hman lo hle anih kha. "a han ti a, nichina tlangvâl bawk khan" A ni maw, U Buanga nge nge i hre zauin i thu min fah a zarah kan beng a var leh ta. Fate hrilh atan a ṭha hle mai" ti a, a nupui nei lo berin a han sawi rual chuan tlangval ho chu an lo nui nghal ham ham a. Leng hâwn ar a khuan rual chuan ṭîn zai rêlin zawlbuk lam an pan ta a.
Lal in leihka aṭang chuan Lal Rengliana chuan tlangval ho hna thawk mup mup chu thlirin a khaw thar tur an peih fel ṭep tawh chu thlir kualin a hlim hle a, chutih rualin Zehtet ho an reh hmak dânah a ngaih a ṭha loin va kal mai te a duh rum rum hial a, Châwiliana'n Kapthanga thu sawi a hrilh chhawn leh aṭang phei kha chuan Lalpa Puithanga chuan a kal san mai ang tih mawlh a hlau tawh a ni. Nilenga ni sa pawh sawi lo a, hna thawkte chu an Zawlbuk sak tharah chuan riakkhawmin an hlim tlâng thei hle a, Lalpa Rengliana erawh Lal in tharah chuan zân hun pawh hmangin Bualthleng khua, Lalpa Dohranga khua ngei kha ngaiin a hun a hmang liam ve zêl a ni. Tûk khat chu Lalpa Rengliana chuan a tlangvalte hna tûr sawia a lo puan dap dap lai chuan, an lam pana tlangval pahnih lo kal mêkte chu a han en vang vang a, "Lalpa Puithanga chu a kal ta a ni ngei ang maw? A va pawi tak em" a ti chhuak sap a, mahse Lianmawia te rawn kal chhan a hriat leh meuh chuan a lawm letling hle. Damdep lamah va tlang hmasain tlangval ho inchhawk ruala rawn lut ve mai tûrin hrilh mah se, Lianmawiate pahnih chuan an duh loh thu leh he lama thawh ve an duh zawk miau avangin hna chu an thawk ho ta a. Khaw thar din hi thil namai lo tak a ni a, insak a ngai a, tui lakna tûr buaipuite a ngaia, tin, khawi khua pawhin a an tih ṭheuh ṭhin angin kawtchhuah ropui thei ang ber siam an tum bawk a, tlangval ho an buaiin an hah thei hle a ni.
Ni engemaw zat hnuah chuan Lalpa Rengliana duh dân ang ngeiin khaw chhung singsak hna chu an thawk zo thei ta. Tunah chuan khaw lama awmte nena inthiar luh chiah an hma bâk ta. Lianmawiate pahnih pawh khua la lut miah lo an ni bawk nen Lalpa Rengliana chuan a tîr chhuak ve ta a. Zan hnih hnuah Damdep khua chu thlengin tlangvalte zinga an hruaitu deuh ber pakhat nen chuan Lianmawiate chu inzuiin Lal inah an lut ta a, Lalpa Ngûrthana'n Lianmawia te hmel a han hmuh tel rual chuan "E khai, tlangvâl hoin in rawn kal thu an sawi a, engtikah tak lo haw ve ang che u maw? Ka lo ti fo a sin, nang ni lah ka u kiangah in tlei viau ni tûrah ka ngai a, rawn luh reng reng in tum loh?" a han ti a, Zamana chuan "E Lalpa, kan ute hna kan lo tuai hnûm kual vel mai mai a ni e, kan ute an hah em maia, rawn haw ngam tûr kan ni lo a ni e" tiin a lo chhang a.
Kawngkhar ri rek lam chu Lianmawia chuan hawiin nula pakhat thing pawm ṭun chunga rawn lut chu hmuin chu nula hmel a hmu chiah chu a hmelṭha a ti hle, a rilruin "Saii i lo puitlingin i lo hmelṭha ta hle mai, khaw khat Lal fapa hmelṭha leh huaisen nen han innei u la in va mawi dawn em" a ti a, Sainguri'n amah lo en reng tu Lianmawia hmel a hmu thut chu a buai nghal vek a, a thing sengte chu a thlauh ṭhelh hial a, a vawi khat hmuhna aṭanga tun thlenga a thinlung leh ngaihtuahna zawng zawng kawl tu a han hmu leh chu a rilru a hlim veng veng a, a vawi khat hmuhna aṭanga nimin thlenga a mitthlaa chàm nitin rawlthar Lianmawia hmel naupang tak kha tunah chuan a lo upa chho ve hlek tawh bawk nen thlak danglamin a awm ta. Mahse, Lianmawia'n hmuh chak leh zantin a ngaih em em ziah ṭhin, hmeichhe dang hmangaih a nei tawh tih hria se, engtin tak na ang maw.
A tûk aṭang chuan Bualthleng khaw thara chêng tûrte chu an inthiar lut ṭan ta a, a inpeih zo hmasa a piang chu tlangvalte'n an bungrua phurh sakin an liam zêl a, Lalpa Rengliana nupui fanau te phei chu a hma hruaituah an ṭang daih tawh nghe nghe. Chung thil velah chuan Lianmawia leh Zamana pawh Vâncheuvate nen chuan an buai ve thei hle. Vâncheuva pawhin a ṭhiante a han hmu ve leh chu nuam a tiin a hlim hle.
Chu tia an insawn luh tâk mup mupah chuan kar loah a lut tur awm ang zawng zawngte an lût kim ta, Damdep lama awm hlen ta erawh an awm ve nual nachungin in zahnih nufa chu an tling tho mai. A lawmna'n Lal Rengliana chuan ruai ropui tak ṭheh a tum a, a tlangvalte chu he ruai kil tûra sawmna thû keng tûrin khaw hran hranah a tir ta a. Lianmawia leh Zamana pawh Zehtet lama kal tûrte rual chuan an haw ve ta a. Mitinte chu an hlim em em ṭheuh a, an Lalpa Rengliana rorêlna hnuaia an han awm leh ta chu nuam an ti hle a, Pasalṭha Chhuahchawnga te chhungkua leh Hmingthangate chhungkua in ṭhenawm ni chunga khaw mawng bera a daido tûra an han awmte chuan mipuite chu a thlamuan nghal hle. Mahse, an hlimna chu rei lo teah khawharna in rawn thlakin Bualthleng khaw hlui ngaihna chu a rawn lang ṭan a, Châwiliana leh Hmingthangate la awm mah se Bualthleng chhul chhuak Thansangate pathum awm ta lo chu an kim lo riauin an inhre ṭhin a, Lal fanu Parmawii leh Biakmawii te, Lalpa Dohranga hnen aṭang ngeia khiang âwi a kal ta Lal fanu Herlianite an unau zâ a Lal ina la an han deh ṭhinte kha mipui tam tak te chuan hre chhuak thar lehin Thanhrangate, Runthangate leh Lal Dorhangate thla chu an ko mawlh mawlh mai a ni.
Chu tianga hun leh ni an chhiar liam mêk lai chuan mikhual an rawn thleng ṭan ta. Pasalṭha Thansanga leh Liansangate'n khua an rawn luh meuh chuan mikhual chan an chang ta si a, Dammawia leh a unaupa an rawn thlen ve takah phei chuan khaw mipuite lakah la tla tlum viau mah se, a hma anga nuam ti taka khawsa bawrh bawrh ngam hlawm tawh hek lo, ṭitna chen an nei ṭhum tawh mai a ni. A ni têlin Bualthleng khaw thar chuan mikhual an nei chho zêl a, Sengzau Lal fapa Ginthanga ruala Pasalṭha Vânthangate, Pasalṭha Hnêmluaiate, Pasalṭha Lingrêma te rawn luh hnu lawkah chuan Zehtet lam aṭangin Upa Chhuanthanga chuan hma rawn hruaiin Thangkunga leh Chhuahchawnga bâkah Lianmawiate pathum an rawn kal ve bawk a, a tuk lama Damdep lamte an rawn thlen leh tâkah chuan an kim thawkhat ta bawk a, ruai ropui ṭheh tûrin an inbuatsaih chho ta. Lalpa Rengliana chu a khaw hlui ang êm a hausa ni tawh lo mah se, hmun hran hran a Lalte'n lawmpuina an rawn thawnte chu in zahnih nufa khaw Lal neih a tan chuan a tam thawkhat hle a. Ruai ropui an ṭheh hun atana inbuatsaihna atana pasalṭha ramvakte hlawhtling taka an rawn haw tâkah chuan Thansangate ṭhian ho Tumpang chal kahte, Lianmawiate pathum Nghalchang kahte leh Vânthangate'n ram vahnaa an zui Lal Fapa Ginliana Sazuk chal kah te mai bakah Lal leh upate thawhkhawm hmanga ruai ṭheh hun tur chauh chu an nghak ta a.
Zamana leh Hratzuala chuan nuam an ti dûn hle mai a, zantin deuh thaw nula rîmin an chhuak ta tlut tlut mai a, Lianmawia pawhin zui ve fo mah se khaw dang a an ṭhiante ho kianga zan hun hman ral pawh a nei fo mai. Lalfanu Sainguri erawh a pain a u neb a hruai ve avanga rawn kal ni mah se Lianmawia'n a en dân danglan ta vek avang chuan a rilru a nain nuan tihna pawh a nei lem lo hle. Mahse Lal fanu fing tak a ni a, a rilru natnate chu a hmel hmaiah a ti lang hauh lo.
An hun tîam ni a lo thlen chuan zing ni chhuah hma aṭangin fatu ho chu Lal tualah chuan an phe suau suau hlawm a, tukṭhuan eikhamah mipui zawng zawngte Lal tualah chuan an rawn kal khawm vek bawk a. Lalpa Rengliana chuan thu rawn sawiin "Hei le, kan tum ram chu kan thleng ta. Kan khua ngeiah awm hmun kan khuar ta. Hlim leh inlungrual takin kan khawsa ho tûr a ni a, chapona aiah hmangaihna, mahni hmasialna aiah inpuih tawnna kan ti lang ṭheuh tûr a ni." tiin a rawn sawi a. Mipui ho chuan kut an lo beng dur dur a, rawn sawi zawm lehin" Tunah hian kan khaw thar rawn chuangkai ve hman lo a pialrâl lam lo pan tawh zawng zawng te leh a bîk takin Lalpa Dohrangate, Pasalṭha Thanhranga leh Pasalṭha Rûnthangate sûnna hun kan hmang ang"a rawn tih rual chuan mipui ho chu reh ṭhiapin a ṭhen phei chu an lo inhnit hlawp hlawp bawk a.
Nilenga zai leh lamna hun an hman hnu chuan ruai ropui tak chu an kil tlâng ta a, zanah pawh chhunzawm lehnghalin Lal tualah chuan an châi mup mup bawk a, an hlim tlângin a nuam pawh an ti tlâng hle a, Lal fanu Sainguri zei taka a han intheh kual hah hah ṭhin chu tlangvâl ho chuan hmuh nuam an ti kher mai. Zan rei fe tawh hnuah ṭin zai an rel ve ta chauh a ni. Lianmawiate pawh a tuk chu chawlh hahdamna'n a hmangin a tuk leh lama haw tum an ni a, a tukah chuan an hmel hriatte tlawh kualin nuam ti takin nileng hun an hmang liam a, tlai lam zanriah kil zawh hnu lawkah chuan Lianmawiate pathum chu Lal in lam pana kalin a tuk lama haw mai an duh thu han hrilh chu an tum a, Lal in kawta Sainguri thing seng mêk an hmuh chuan pan vatin Zamana "Khaw maw Saite ka lo pui ang che" tih pahin thing chu a ban nghal sawk sawk a, Sainguri lai sen tan tan chu Lianmawia chuan hmu mah se, Chhuansangi hre reng chungin a pui mial mial a. Lal in an han luh chuan Lalpa Rengliana leh Lalpa Ngurthanate chuan lo be sawk sawkin Lalpa Rengliana chuan zu a lo zûk bawk a. Titi khawchangte han sawi te tein a kar laka Lalpa Rengliana zilhna thute chu ṭha takin an ngaithla zêl bawk a. Zamana chuan "Lalpa hei naktuk lamah chuan kan haw tawh mai dawn emawni kan ti deuh a. Kan Lalpa chîn kan hre si lo a he lai hmun aṭang chuan, ka pa Chawngate ho erawh la cham se keini a haw lam kan lo va hma ange kan ti a ni" tiin an haw tum thu chu a rawn sawi chhuak ta a. Lalpa Rengliana chuan "Ni e, Lalpa Puithanga chu vawi khat tal han hmuh leh hi ka châk tak zet a ni,ka hre reng ṭhin a, ka pa anga ka en a ni reng tawh ang tih min lo hrilh sak dawn nia u" a rawn ti ve ta a,chu tih lai mêk chuan leng lên ar pawh a rawn khuang ve âl âl a, Lalpa Rengliana chuan "In haw dawn si a, zanin chu Chêmtei hi lo kawm hlim ve teh u" a rawn tih zawm nghal zat bawk a. Ti chuan, leihkapui lamah inzui chhuakin an ti ti ho ta a, mahse, Zamana leh Hratzualate erawh zantin lênna ṭhin nei sa an ni bawk nen chhuanlam fahrah tak tak siamin an kal san a, tunah chuan Lianmawia leh Sainguri chiah an awm ta.
Lianmawia chuan nuam lo a ti angreng hle a, Sainguri lah a ngawi ngul tawh bawk si. Mahse, inti pachang chawpin "Saite, haw i châk tawh hmel hle mai" a han ti a Sainguri chuan "Chak hran lo e, ka pa Renga khua hi a nuam ka tiin ka la zin foin ka ring" a han ti a, Lianmawia chuan "Ka rin ai daihin i lo nula tawh hle mai kan inhmuh hmasak ber kha chuan naupang mai i la ni sia" a han ti a, Sainguri chuan "Naupang mai mai ka nih loh kha aw, nang pawh i tlangval tawha nge ka nulat loh bik ang. Kan inhmuh hmasak berah te kha chuan naupang nuih duh rual lek ang maiin i keh hui zel anih kha" a rawn ti let ve takah chuan an zah rukna te boin hlim takin an inkawm ta a. Lianmawia'n "Anih Khawi khaw Lal fapa nge ni dawn?" a han tih chuan Sainguri chuan mak tih hmel taka melh pahin "Ka la hre hauh bîk lo" a han ti a, Lianmawia chuan "I rilri tutan mah i la hawng eih nange a han ti a, Sainguri chuan "Hawn sak a phu dân a zirin a ni ang chu" a lo ti fel êt a. "Anih a phu an awm tawh rêng em?" Lianmawia'n a rawn tih rual chuan beisei nei rilru takin "Awm ve mahna" tih chauhin a chhânga Lianmawia lah chuan amah a ni tih in hre hek lo "Lal fapa vannei tak anih ngei dawn chu" a ti ta daih a, amah a ni tih hria se chu râwlthar chhuah hlîma a thinlung leh ngaihtuahna zawng zawng luahkhat ṭhintu Sainguri thinlung hnehna'n khabe a sep mahna, hriat lohna hian kan neih tûr ang min neih tîr loh châng a awm châwk. Sainguri'n "Anih leh nang ve? Khawi lam Lal fanu nge?" a rawn tih chuan Lianmawia chuan "Khawi lam Lal fanuin nge keini ang tehlul min duh a i rin?" tih pahin a han nui hawk hawk a. Sainguri chuan "Hmeichhiate chu kan pate'n Lal fanu ena an en kan ni vek alawm" a han ti a, Lianmawia chuan "'tiang zawnga anih dawnte chuan khawi lam Lal fanu emaw chu a ni ve mahna" tih pahin a han nui leh hawk hawk a, kha thu a sawi zawh ruala Sainguri thinlung na zawk kha hria chu ni se a sawi lo tawp ang le. Leng hâwn ar a khuan tâkah chuan Lianmawia chuan zawlbuk lam a pan ta a. Sainguri erawh rilru na taka muin muhil thei loin a inlet sek a, a mittui hnâm ṭiam ṭiam chu tih tlâk duh loin a dang hram hram a, "Lianmawi, i tana ngaihtuahna ka sên zawng zawng tal hi min hriat sak la ka va ti em. Mahse, i hre ngai dawn si lo. Mahse, i tan a lo inhawng reng tûrin ka nghak ang che" tiin a rilruin a intiam hmak a. Zawlbuk lamah pawh Lianmawia chu a inngaihtuah nasa hle a, mawlmang taka Sainguri laka a chet te, Sainguri thusawi awmzia zawng zawng man miah lo anga a awm luih tlat dânte leh zep kual em em lo a, ngaihzawng a neih thu a sawi tâk vekte kha ngaihtuah nawnin inthiamlohna a nei lian hle a, mahse, Chhuansangi tana rinawm chu a tih tûr hmasa ber a ni tih a thinlungah a vawng tlat thung. "Saite Lal fanu hmelṭha tak lo ni zêl la, Lal fapa hausa tak, huaisen leh hmelṭha tak pasalah la nei ngei ang che. Keini zawng kan dinhmun a insân hleihin kan kâr a hla tham si a, a rem ngai hauh dawn lo a ni" a ti rilru ve thung a. He tiang rilru hi a pu ve tih Sainguri hian hria se chu a lawm ve deuh hlek ngei ang. Mahse, lawmna tluantling nei tur erawh chuan Chhuansangi a la awm tlat thung. Chu tiang chuan rawl lai inhmelduhna aṭanga hmangaihna pian chhuah tîrtu Lal fanu Sainguri leh a rilru a hriat sak ve hauh lo Lianmawia te chuan chu zân khawhar tak chu Bualthleng khuaah chuan an hmang liam ta a.
Zehtet khaw lamah erawh Lalpa Puithanga rorêlna chuan a ni têlin a tawp lam a hnaih zêl a, a taksa te chu a chuai nasain a khawnbawlte han kâwm tûra thawh chhuah a peih loh chângte pawh a tam ta hle. Kâpthanga hnena Lal nihna hlan a tum lahin a upate chuan a dam chhung tâwite tal chu Lal ni chunga hman râl tîr an tum ve tlat bawk nen inthlahrung takin Lalpa ber chuan Lal nihna chu a chelh ve ṭawk ṭawk a, mahse, a khawnbawlte kianga ṭhut chhuah pawh peih loh chang ngah tawh sa chuan khaw mipuite hmaa din phei chu a harsat hle.
Zan khat chu upa min chuan Kâpthanga chu hrilh ruin leng hâwn ar a khuan rual chuan khawnbawl dang awmve te nen chuan inzui chhuakin Upa min te in lamah chuan an inzui phei ta diak a. Rei lo têah Chhuahchawnga leh Thangkungate pawh rawn thlengin Upa Min chu a rawn ding chhuak a, "Hei le, kan Lalpa hriat loha ro kan rêl a ngai dawn ta. He hun hi a lo thleng ang tih hi ka la suangtuah ngai hauh lo a, awih har pawh ka la ti hle. Mahse, kan Lalpa hi pialrâl lama a ṭhian Lal ropui Dohranga leh Saithangate'n a lung an lên zâwk miau tawh si a, keini lamin la phal lo viau mah i la, a taksa chaknate'n hnîam lam a pan zêl si a, keini lam pawh kan in peih a ngai ta niin ka hria" a rawn ti charh charh a, sawi zawm lehin "Kan lo sawi khawm tawh a, tunah han sawi leh ta i la a pawiin ka ring lo a, Kâpa hi kan Lal atan kan pawm che a, keini i pa upate hian kan dam chhungin kan zui zêl dawn che a, kan phatsan ngai dawn lo che tih hi hria la kan duh a ni. Chu vângin nang pawhin i rilru siam fel la, i pa'n min kal san ruala Lal i nih nghal hunah lusun lunglenna in thu hnûai tîr mai lo a, kan khaw tana rorêl chhunzawm nghal tura i inpeih kan beisei tlat a ni. Zaninah hian kan pasalṭha Liansanga a rawn tel thei lo a, a bâk chu kan kim thawkhat hle. He kan thu sawi hi kan Lalpa hnuk chah hma chuan tumahin an hre ve tûr a ni lo ang"a rawn ti leh a, rei tak han ṭhut khawmna chî anih loh avângin mahni in lam ṭheuh panin an kal leh ta a.
Kâpthanga rilru chu a insual buai nasa hle mai. Darkawn khaw pasalṭha anih laite kha hre chhuakin a hmangaih hmasak ber Lal fanu Lianthangi tana pasal ṭha tak nih tum ṭhintu hmeithai fapa khan a neih zawng zawng a chàn hnûah Zikpuii neiin tunah Zehtet, lusei khuate zinga ropui ber pawl rei lo tê a a'n awp mai tûr chu awih har a ti hle. A pa'n a kal san hun tûrte a han ngaihtuah leh a, hrehawm a tiin a ngaihtuah zawng ringawt pawhin a rilru a nain thleng lo se a duh hle a, mahse, a pa kum ngaihtuah chuan a dam rei tâwk tawh hle tih chu a hre chiang ber tu a ni. Zikpuii'n "I mu thei nange?" a rawn tih chuan "Ka harh laklawh mai mai a ni e" a han ti a, mahse, zantina a kiang a mu leh dam chhung kawppui atana a thlan hmeichhia a ni miaua Zikpuii hian a hre chiang hle, "Vei lian tak i nei tih ka hria. Ka hriat ve chite anih chuan min han hrilh ta che" a rawn ti leh sap a, Kapthanga chuan a nupui chu kuahin a samah duat takin a han chûl sak hliau hliau a, "Muhil tawh rawh, i hriat hun a la awm ngei ngei dâwn, tunah erawh thuruk a la ni rih a ka sawi chhuak thiang lo a ni" a rawn tih chuan Zikpuii pawh chuan hrethiam takin Kapthanga àwma bei chung chuan a chhîng leh ta sek sek a.
Zing ni chhuak engmawi tak chuan Zehtet khua chu rawn chhunin, arpa khuang âl âl thâwm kâra vawk rilṭam lo ngek ve chhente leh naupang tual châi rite chuan khua chu a luah khat a, nula buh deng ri dup dupte chuan pûma thingdengpa thâwm ri dut dut chu chhâwnin a kârah nutling thinchhe ho hmanhmawh bawk site chu an lo ang leh hlawih hlawih ṭhin a, 'piang nawn leh i la chuan pasal hi ka nei hauh lo ang' an han ti leh ringawt ṭhin takna a, tap mei lum kianga pa berte ṭhu ngawi ngul an hmuh leh meuh chuan an nêm leh duai mai ṭhina an pasalte'n an ân hla avanga an lo phun khum deuh chuan chhuanlam an dap kual leh nghal zung zunga, chu tiang kârah chuan Chhuansangi leh Lianmawiate chanchin pawh khaw chhungah chuan hre tu an tam telh telh bawk a, inthup tum viau mah se, inthup sên ni hek suh, mahse a mawi lo zawnga an ni tha za rual lehnghal an han che duh miah lo chu an ngaihsânawm zàwk hle a, rawlthar, tleirawl chhuah hlim aṭanga tlâng than huam khawpa che mawi lo leh zak thei lote hi an awm ve zeuh zeuh rêng bawk. Lianmawiate erawh an inhmangaihna chu mi kârah ti lang lem lo mah se an chhungril rinawmna erawh a lang chhuak deuh deuh va, an ni rilru la puitling chiah lo tân chuan an hun tawn mêk hi a hlimawm lai ber a ni.
Favâng awllen a lo thlen meuh chuan mitinte nghahhlelh a ni bawk a, tlangvàlte chu nula thing phur zuiin an liam nitin a, tlêma kut hmui deuhte chu ramah riakin a khat tawkin Zehtet khuaah chuan salu a lut deuh reng a, Lianmawia te ṭhian ho pawh riak lût em lo mah se an kut a hmui tlâng bawk a, sa an nghei ngai hlawm meuh lo. Zan khat chu Lianmawia chu a pain "Taite Damdep lamah va kal ve la ka duh teh mange, Lal Rengliana pawh a zahawm alawm le, kan hna a laklawh vangin keini lam hi kan lang miah lo a nia, han kal deuh ṭeuh tûrin kan Lal dinhmun hi ngaihchân reng a ngai tawh si a, i ṭhiante hruaiin nangni tal va kal ve u la a ṭha viau ang"a rawn ti a, Lianmawia chuan "Anih chuan ka ṭhiante pawh ka han sawm ve ange, an phur leh viauin a nia ka rin ni" tiin a rawn chhang a, Sangthanpuii chuan "Ka u, ka kal ve châk e" tiin a u chu a rawn ban nghal chung chung a, Lianmawia chuan "Bawihte ka la hruai ve em em ang che, mahse, tunah chuan zin satliah tûr ka ni dawn si lo a, nidang aw" tiin a nau chu a han pawm kanga, a nu bula ṭhut thlak pah chuan "An Lal fanu hmelṭha deuh pawh ka la hmuh ang che, mahse, i hmelṭha daih zawk a nia" tiin a nu hriat tham lek chuan a han phun sap a, Ṭhasangi chuan ngei hmêl zeta lo melh pahin "Va huangtau reng reng suh ang che" tih pahin a rawn melh hrâwk a. Lianmawia chuan lo nuih vur vur pahin "Ka nu, kan khaw nula ngei nge ni anga, Damdep Lal fanu saw mo atan i thlan zawk?" a han ti leh a, a nu chuan "Nang lah hi Zamana i kawm tam luatah hmeichhe chungchang sawi peih lutuk mai" a lo ti hluk a, "Ka nu chu tia kan Lian dî neia khawsa ziaa mawh mi han phurh tir ngawt le" ti chunga kawngka bianga Zamana lo ding nui vur vur an hmuh rual chuan an nui ham ham a.
Leng lên ar a khuan takah chuan Hratzuala dam lo tlawh tûrin an chhuak ta a.
Hratzuala taksa chu ṭha tawh viau mah se kawng hla kal tûr khawp chuan a ke a la hmang ngam si lo a, a ṭhiante pahnih zin tûr chu hreh tak chungin him taka lo haw leh ngei tûrin a chah ta zawk a. Chhuansangite in lamah kal lehin in lêng pawh zan dang ang thoin an lo ngah leh tawh hle a, Val upa ni ṭhin Buanga pawh a nupui Chhungpuii nen chuan an lo lêng chho ve a lo ni a, a tlangvàl lai ang chiahin vawkchaw bel bulah ṭhut hmun remin tlangval ho kiangah chuan a lo pâwt leh zawt zawt tawh a. Lianmawia leh Zamana inzui lut a hmuh rual chuan "Ekhai, kan ṭhianpa dam lo kal sana nula han rîm vang vang mai chuh!! A pawttu a lian ṭha hle a niang maw" ti a lo fiamin Chhuansangi zak sen tan tan chu melhin a mitko chu a han sân khum âk âk a. Lianmawiate ṭhut fel hnu lawk chuan titikhawchangte sawiin an ri mar mar a, tlangval pakhat chuan "Lal Rengliana chuan khaw thar din leh zai chu a rêl ta a ni maw?" a han ti a, tlangvàl pakhat chuan "E khai, tunah te chuan an luah lut ṭep tawh hial zawk maw le. Kan hna a laklawh lai anih avang khan kan pui hman ta si lo a, a zahawm hle mai, kan khaw tana an ṭangkai ṭhin vei nen" a rawn ti ve leh a, Zamana chuan "Ni e, a inthlahrun awm khawp mai, naktuk lamah hian keini ṭhian dûn hi kan lo va inzui phei ve râwih ange kan tia nih hi" tiin thiam takin an zin tûr thu chu Lianmawia tan Chhuansangi hriat tûrin a han sawi lang nghal zauh va, Chhuansangi mitmeng dûl nghal rawih a hmuh rual chuan Lianmawia chu a han sik sawk bawk a. Buanga chu rawn ṭawng chhuakin "Ekhai, a ṭha hle mai, tam tham deuh tak va thawh chhuah pawh a ṭha ve aw" a rawn tih rual chuan tlangvalte ho chuan chona a ni tih hrethiam nghalin "Kei pawh ka lo kal ve ange" an rawn ti nghal sup sup a, Buanga chuan a thu sawi chu a fuh zia hriain a han nui vur vur phawt a, a vaibel chu ṭan kaiin a han pak khu leh tual tual a, muang ban charh a rawn ṭawng chhuakin "Tak tak a na, Manate ṭhian dûn kal an tum chuan a ṭha ka ti hle mai, a kal âwm tak pawh an ni e, Lianmawia phei chu lang ngei ngei tûr zâwk a ni. Midangte erawh in kal ve rem chu ni se âwllen rual khan kan Lalpa'n a tir nghal daih ang che u, mahse, kan khu kan ngaihchân a ngai a, kal thut thei reng anih avângin midang erawh kal lo tûrin ka duh che u, ka rin dân berah chuan Bualthleng khaw thar Lalpa Rengliana ngeiin a luah luh hun a la nghak ṭang ṭang niin ka hria a ni"a rawn ti a, tlangval ho pawh chuan a dik an ti hle. An zinga pakhat tlangvâl rei ve tawh tak pakhat chu rawn ṭawng chhuakin "Taka, U Buang i han sawi tâkah chuan Lianmawia hian ngaih loh lamah lo ngâi lo se, Bualthleng pasalṭha Lianmawia leh kan Lianmawia inzawm dân hi ka hria a, mahse Pasalṭha Lianmawia tak kha tunge anih ka hre hauh lo, kan khuaa Pasalṭha Thanhranga hoa an rawn kal hmasak ber khan kan rawlthar ve uaih tawh a, kha tah khan a lo kal ve lo a ni ang chu maw? "a han ti a, Buanga chuan" Kal ve teh reng e, Lalpa Rengliana unaupa, a phîr pui kha pasalṭha Lianmawia chu anih kha, a unaupa ang lo takin a ṭawng tlem em em a, a hmelte lah kha Rengliana hmel ang lo takin a zum deuh dui mai a, phir niin hmel inang tak nei mah se an lan chhuah tir dân erawh a inang lo hle a ni. Lal Rengliana hi chu tih thinrim mai mai a hlauhawmin a thinrim tawh chuan a vânglai khan Rûnthanga te pawh khan khap enah an en ngai lo, Lianmawia erawh khap ngaiin a awm ve ngai hauh lo a, a thinrim lai sawi tûr hi Chawnga sawi dânah chuan an hre hauh lo a ni âwm e. Mahse, kha a mize zawiawi tak vâng khan zuam sual a hlauhawm hle a, anihna takah chuan an rawlthar chhuah hlim khan mi chak unau ni na na na chu Zawlbûk an kai zânah an khaw buan chak ber kha Lal Rengliana hian a hneh nghal tawl mai a, mahse, Lal Rengliana hian a unaupa Lianmawia hi a buan duh tlat ṭhin lo a ni âwm e, ti khan inbuan ni khua apiangin Rûnthanga kha a tu emaw zawk zawkin a tâwp an khâr pui ziah ṭhin niin an sawi. A nun a mawi hle ṭhin a sin, mahse, a nun a tawi a, a hming pawh a chher nasa hman lo hle anih kha. "a han ti a, nichina tlangvâl bawk khan" A ni maw, U Buanga nge nge i hre zauin i thu min fah a zarah kan beng a var leh ta. Fate hrilh atan a ṭha hle mai" ti a, a nupui nei lo berin a han sawi rual chuan tlangval ho chu an lo nui nghal ham ham a. Leng hâwn ar a khuan rual chuan ṭîn zai rêlin zawlbuk lam an pan ta a.
Lal in leihka aṭang chuan Lal Rengliana chuan tlangval ho hna thawk mup mup chu thlirin a khaw thar tur an peih fel ṭep tawh chu thlir kualin a hlim hle a, chutih rualin Zehtet ho an reh hmak dânah a ngaih a ṭha loin va kal mai te a duh rum rum hial a, Châwiliana'n Kapthanga thu sawi a hrilh chhawn leh aṭang phei kha chuan Lalpa Puithanga chuan a kal san mai ang tih mawlh a hlau tawh a ni. Nilenga ni sa pawh sawi lo a, hna thawkte chu an Zawlbuk sak tharah chuan riakkhawmin an hlim tlâng thei hle a, Lalpa Rengliana erawh Lal in tharah chuan zân hun pawh hmangin Bualthleng khua, Lalpa Dohranga khua ngei kha ngaiin a hun a hmang liam ve zêl a ni. Tûk khat chu Lalpa Rengliana chuan a tlangvalte hna tûr sawia a lo puan dap dap lai chuan, an lam pana tlangval pahnih lo kal mêkte chu a han en vang vang a, "Lalpa Puithanga chu a kal ta a ni ngei ang maw? A va pawi tak em" a ti chhuak sap a, mahse Lianmawia te rawn kal chhan a hriat leh meuh chuan a lawm letling hle. Damdep lamah va tlang hmasain tlangval ho inchhawk ruala rawn lut ve mai tûrin hrilh mah se, Lianmawiate pahnih chuan an duh loh thu leh he lama thawh ve an duh zawk miau avangin hna chu an thawk ho ta a. Khaw thar din hi thil namai lo tak a ni a, insak a ngai a, tui lakna tûr buaipuite a ngaia, tin, khawi khua pawhin a an tih ṭheuh ṭhin angin kawtchhuah ropui thei ang ber siam an tum bawk a, tlangval ho an buaiin an hah thei hle a ni.
Ni engemaw zat hnuah chuan Lalpa Rengliana duh dân ang ngeiin khaw chhung singsak hna chu an thawk zo thei ta. Tunah chuan khaw lama awmte nena inthiar luh chiah an hma bâk ta. Lianmawiate pahnih pawh khua la lut miah lo an ni bawk nen Lalpa Rengliana chuan a tîr chhuak ve ta a. Zan hnih hnuah Damdep khua chu thlengin tlangvalte zinga an hruaitu deuh ber pakhat nen chuan Lianmawiate chu inzuiin Lal inah an lut ta a, Lalpa Ngûrthana'n Lianmawia te hmel a han hmuh tel rual chuan "E khai, tlangvâl hoin in rawn kal thu an sawi a, engtikah tak lo haw ve ang che u maw? Ka lo ti fo a sin, nang ni lah ka u kiangah in tlei viau ni tûrah ka ngai a, rawn luh reng reng in tum loh?" a han ti a, Zamana chuan "E Lalpa, kan ute hna kan lo tuai hnûm kual vel mai mai a ni e, kan ute an hah em maia, rawn haw ngam tûr kan ni lo a ni e" tiin a lo chhang a.
Kawngkhar ri rek lam chu Lianmawia chuan hawiin nula pakhat thing pawm ṭun chunga rawn lut chu hmuin chu nula hmel a hmu chiah chu a hmelṭha a ti hle, a rilruin "Saii i lo puitlingin i lo hmelṭha ta hle mai, khaw khat Lal fapa hmelṭha leh huaisen nen han innei u la in va mawi dawn em" a ti a, Sainguri'n amah lo en reng tu Lianmawia hmel a hmu thut chu a buai nghal vek a, a thing sengte chu a thlauh ṭhelh hial a, a vawi khat hmuhna aṭanga tun thlenga a thinlung leh ngaihtuahna zawng zawng kawl tu a han hmu leh chu a rilru a hlim veng veng a, a vawi khat hmuhna aṭanga nimin thlenga a mitthlaa chàm nitin rawlthar Lianmawia hmel naupang tak kha tunah chuan a lo upa chho ve hlek tawh bawk nen thlak danglamin a awm ta. Mahse, Lianmawia'n hmuh chak leh zantin a ngaih em em ziah ṭhin, hmeichhe dang hmangaih a nei tawh tih hria se, engtin tak na ang maw.
A tûk aṭang chuan Bualthleng khaw thara chêng tûrte chu an inthiar lut ṭan ta a, a inpeih zo hmasa a piang chu tlangvalte'n an bungrua phurh sakin an liam zêl a, Lalpa Rengliana nupui fanau te phei chu a hma hruaituah an ṭang daih tawh nghe nghe. Chung thil velah chuan Lianmawia leh Zamana pawh Vâncheuvate nen chuan an buai ve thei hle. Vâncheuva pawhin a ṭhiante a han hmu ve leh chu nuam a tiin a hlim hle.
Chu tia an insawn luh tâk mup mupah chuan kar loah a lut tur awm ang zawng zawngte an lût kim ta, Damdep lama awm hlen ta erawh an awm ve nual nachungin in zahnih nufa chu an tling tho mai. A lawmna'n Lal Rengliana chuan ruai ropui tak ṭheh a tum a, a tlangvalte chu he ruai kil tûra sawmna thû keng tûrin khaw hran hranah a tir ta a. Lianmawia leh Zamana pawh Zehtet lama kal tûrte rual chuan an haw ve ta a. Mitinte chu an hlim em em ṭheuh a, an Lalpa Rengliana rorêlna hnuaia an han awm leh ta chu nuam an ti hle a, Pasalṭha Chhuahchawnga te chhungkua leh Hmingthangate chhungkua in ṭhenawm ni chunga khaw mawng bera a daido tûra an han awmte chuan mipuite chu a thlamuan nghal hle. Mahse, an hlimna chu rei lo teah khawharna in rawn thlakin Bualthleng khaw hlui ngaihna chu a rawn lang ṭan a, Châwiliana leh Hmingthangate la awm mah se Bualthleng chhul chhuak Thansangate pathum awm ta lo chu an kim lo riauin an inhre ṭhin a, Lal fanu Parmawii leh Biakmawii te, Lalpa Dohranga hnen aṭang ngeia khiang âwi a kal ta Lal fanu Herlianite an unau zâ a Lal ina la an han deh ṭhinte kha mipui tam tak te chuan hre chhuak thar lehin Thanhrangate, Runthangate leh Lal Dorhangate thla chu an ko mawlh mawlh mai a ni.
Chu tianga hun leh ni an chhiar liam mêk lai chuan mikhual an rawn thleng ṭan ta. Pasalṭha Thansanga leh Liansangate'n khua an rawn luh meuh chuan mikhual chan an chang ta si a, Dammawia leh a unaupa an rawn thlen ve takah phei chuan khaw mipuite lakah la tla tlum viau mah se, a hma anga nuam ti taka khawsa bawrh bawrh ngam hlawm tawh hek lo, ṭitna chen an nei ṭhum tawh mai a ni. A ni têlin Bualthleng khaw thar chuan mikhual an nei chho zêl a, Sengzau Lal fapa Ginthanga ruala Pasalṭha Vânthangate, Pasalṭha Hnêmluaiate, Pasalṭha Lingrêma te rawn luh hnu lawkah chuan Zehtet lam aṭangin Upa Chhuanthanga chuan hma rawn hruaiin Thangkunga leh Chhuahchawnga bâkah Lianmawiate pathum an rawn kal ve bawk a, a tuk lama Damdep lamte an rawn thlen leh tâkah chuan an kim thawkhat ta bawk a, ruai ropui ṭheh tûrin an inbuatsaih chho ta. Lalpa Rengliana chu a khaw hlui ang êm a hausa ni tawh lo mah se, hmun hran hran a Lalte'n lawmpuina an rawn thawnte chu in zahnih nufa khaw Lal neih a tan chuan a tam thawkhat hle a. Ruai ropui an ṭheh hun atana inbuatsaihna atana pasalṭha ramvakte hlawhtling taka an rawn haw tâkah chuan Thansangate ṭhian ho Tumpang chal kahte, Lianmawiate pathum Nghalchang kahte leh Vânthangate'n ram vahnaa an zui Lal Fapa Ginliana Sazuk chal kah te mai bakah Lal leh upate thawhkhawm hmanga ruai ṭheh hun tur chauh chu an nghak ta a.
Zamana leh Hratzuala chuan nuam an ti dûn hle mai a, zantin deuh thaw nula rîmin an chhuak ta tlut tlut mai a, Lianmawia pawhin zui ve fo mah se khaw dang a an ṭhiante ho kianga zan hun hman ral pawh a nei fo mai. Lalfanu Sainguri erawh a pain a u neb a hruai ve avanga rawn kal ni mah se Lianmawia'n a en dân danglan ta vek avang chuan a rilru a nain nuan tihna pawh a nei lem lo hle. Mahse Lal fanu fing tak a ni a, a rilru natnate chu a hmel hmaiah a ti lang hauh lo.
An hun tîam ni a lo thlen chuan zing ni chhuah hma aṭangin fatu ho chu Lal tualah chuan an phe suau suau hlawm a, tukṭhuan eikhamah mipui zawng zawngte Lal tualah chuan an rawn kal khawm vek bawk a. Lalpa Rengliana chuan thu rawn sawiin "Hei le, kan tum ram chu kan thleng ta. Kan khua ngeiah awm hmun kan khuar ta. Hlim leh inlungrual takin kan khawsa ho tûr a ni a, chapona aiah hmangaihna, mahni hmasialna aiah inpuih tawnna kan ti lang ṭheuh tûr a ni." tiin a rawn sawi a. Mipui ho chuan kut an lo beng dur dur a, rawn sawi zawm lehin" Tunah hian kan khaw thar rawn chuangkai ve hman lo a pialrâl lam lo pan tawh zawng zawng te leh a bîk takin Lalpa Dohrangate, Pasalṭha Thanhranga leh Pasalṭha Rûnthangate sûnna hun kan hmang ang"a rawn tih rual chuan mipui ho chu reh ṭhiapin a ṭhen phei chu an lo inhnit hlawp hlawp bawk a.
Nilenga zai leh lamna hun an hman hnu chuan ruai ropui tak chu an kil tlâng ta a, zanah pawh chhunzawm lehnghalin Lal tualah chuan an châi mup mup bawk a, an hlim tlângin a nuam pawh an ti tlâng hle a, Lal fanu Sainguri zei taka a han intheh kual hah hah ṭhin chu tlangvâl ho chuan hmuh nuam an ti kher mai. Zan rei fe tawh hnuah ṭin zai an rel ve ta chauh a ni. Lianmawiate pawh a tuk chu chawlh hahdamna'n a hmangin a tuk leh lama haw tum an ni a, a tukah chuan an hmel hriatte tlawh kualin nuam ti takin nileng hun an hmang liam a, tlai lam zanriah kil zawh hnu lawkah chuan Lianmawiate pathum chu Lal in lam pana kalin a tuk lama haw mai an duh thu han hrilh chu an tum a, Lal in kawta Sainguri thing seng mêk an hmuh chuan pan vatin Zamana "Khaw maw Saite ka lo pui ang che" tih pahin thing chu a ban nghal sawk sawk a, Sainguri lai sen tan tan chu Lianmawia chuan hmu mah se, Chhuansangi hre reng chungin a pui mial mial a. Lal in an han luh chuan Lalpa Rengliana leh Lalpa Ngurthanate chuan lo be sawk sawkin Lalpa Rengliana chuan zu a lo zûk bawk a. Titi khawchangte han sawi te tein a kar laka Lalpa Rengliana zilhna thute chu ṭha takin an ngaithla zêl bawk a. Zamana chuan "Lalpa hei naktuk lamah chuan kan haw tawh mai dawn emawni kan ti deuh a. Kan Lalpa chîn kan hre si lo a he lai hmun aṭang chuan, ka pa Chawngate ho erawh la cham se keini a haw lam kan lo va hma ange kan ti a ni" tiin an haw tum thu chu a rawn sawi chhuak ta a. Lalpa Rengliana chuan "Ni e, Lalpa Puithanga chu vawi khat tal han hmuh leh hi ka châk tak zet a ni,ka hre reng ṭhin a, ka pa anga ka en a ni reng tawh ang tih min lo hrilh sak dawn nia u" a rawn ti ve ta a,chu tih lai mêk chuan leng lên ar pawh a rawn khuang ve âl âl a, Lalpa Rengliana chuan "In haw dawn si a, zanin chu Chêmtei hi lo kawm hlim ve teh u" a rawn tih zawm nghal zat bawk a. Ti chuan, leihkapui lamah inzui chhuakin an ti ti ho ta a, mahse, Zamana leh Hratzualate erawh zantin lênna ṭhin nei sa an ni bawk nen chhuanlam fahrah tak tak siamin an kal san a, tunah chuan Lianmawia leh Sainguri chiah an awm ta.
Lianmawia chuan nuam lo a ti angreng hle a, Sainguri lah a ngawi ngul tawh bawk si. Mahse, inti pachang chawpin "Saite, haw i châk tawh hmel hle mai" a han ti a Sainguri chuan "Chak hran lo e, ka pa Renga khua hi a nuam ka tiin ka la zin foin ka ring" a han ti a, Lianmawia chuan "Ka rin ai daihin i lo nula tawh hle mai kan inhmuh hmasak ber kha chuan naupang mai i la ni sia" a han ti a, Sainguri chuan "Naupang mai mai ka nih loh kha aw, nang pawh i tlangval tawha nge ka nulat loh bik ang. Kan inhmuh hmasak berah te kha chuan naupang nuih duh rual lek ang maiin i keh hui zel anih kha" a rawn ti let ve takah chuan an zah rukna te boin hlim takin an inkawm ta a. Lianmawia'n "Anih Khawi khaw Lal fapa nge ni dawn?" a han tih chuan Sainguri chuan mak tih hmel taka melh pahin "Ka la hre hauh bîk lo" a han ti a, Lianmawia chuan "I rilri tutan mah i la hawng eih nange a han ti a, Sainguri chuan "Hawn sak a phu dân a zirin a ni ang chu" a lo ti fel êt a. "Anih a phu an awm tawh rêng em?" Lianmawia'n a rawn tih rual chuan beisei nei rilru takin "Awm ve mahna" tih chauhin a chhânga Lianmawia lah chuan amah a ni tih in hre hek lo "Lal fapa vannei tak anih ngei dawn chu" a ti ta daih a, amah a ni tih hria se chu râwlthar chhuah hlîma a thinlung leh ngaihtuahna zawng zawng luahkhat ṭhintu Sainguri thinlung hnehna'n khabe a sep mahna, hriat lohna hian kan neih tûr ang min neih tîr loh châng a awm châwk. Sainguri'n "Anih leh nang ve? Khawi lam Lal fanu nge?" a rawn tih chuan Lianmawia chuan "Khawi lam Lal fanuin nge keini ang tehlul min duh a i rin?" tih pahin a han nui hawk hawk a. Sainguri chuan "Hmeichhiate chu kan pate'n Lal fanu ena an en kan ni vek alawm" a han ti a, Lianmawia chuan "'tiang zawnga anih dawnte chuan khawi lam Lal fanu emaw chu a ni ve mahna" tih pahin a han nui leh hawk hawk a, kha thu a sawi zawh ruala Sainguri thinlung na zawk kha hria chu ni se a sawi lo tawp ang le. Leng hâwn ar a khuan tâkah chuan Lianmawia chuan zawlbuk lam a pan ta a. Sainguri erawh rilru na taka muin muhil thei loin a inlet sek a, a mittui hnâm ṭiam ṭiam chu tih tlâk duh loin a dang hram hram a, "Lianmawi, i tana ngaihtuahna ka sên zawng zawng tal hi min hriat sak la ka va ti em. Mahse, i hre ngai dawn si lo. Mahse, i tan a lo inhawng reng tûrin ka nghak ang che" tiin a rilruin a intiam hmak a. Zawlbuk lamah pawh Lianmawia chu a inngaihtuah nasa hle a, mawlmang taka Sainguri laka a chet te, Sainguri thusawi awmzia zawng zawng man miah lo anga a awm luih tlat dânte leh zep kual em em lo a, ngaihzawng a neih thu a sawi tâk vekte kha ngaihtuah nawnin inthiamlohna a nei lian hle a, mahse, Chhuansangi tana rinawm chu a tih tûr hmasa ber a ni tih a thinlungah a vawng tlat thung. "Saite Lal fanu hmelṭha tak lo ni zêl la, Lal fapa hausa tak, huaisen leh hmelṭha tak pasalah la nei ngei ang che. Keini zawng kan dinhmun a insân hleihin kan kâr a hla tham si a, a rem ngai hauh dawn lo a ni" a ti rilru ve thung a. He tiang rilru hi a pu ve tih Sainguri hian hria se chu a lawm ve deuh hlek ngei ang. Mahse, lawmna tluantling nei tur erawh chuan Chhuansangi a la awm tlat thung. Chu tiang chuan rawl lai inhmelduhna aṭanga hmangaihna pian chhuah tîrtu Lal fanu Sainguri leh a rilru a hriat sak ve hauh lo Lianmawia te chuan chu zân khawhar tak chu Bualthleng khuaah chuan an hmang liam ta a.
A chhiar anuam in angaihnawm ṭhin e
ReplyDeleteChhiar a manhla khawp mai.
ReplyDeleteChhiar hnuhnun apiang a ngaihnawm ber emaw tih zel tur a ni mai a nih hi
ReplyDelete