PASALṬHA LIANMAWIA BUNG - 53
Lianmawiate pawh nula rîmnaah an ṭhiante la zui ve fo mah se, inchhung khura an hmangaih berte kianga awm an thlakhlelh tawh zawk avângin an ṭhiante an pawl tam lo hle. Inneih tirh a la ni bawk a, Lianmawia leh Hratzualate pawh a chhun zân zawma hlim an ni tih a hriat hle mai a, an ṭhiante fiam pawh an hlawh nasa ṭhin hle.
Zan reh tak a ni a, khaw laia mi vei vâk hmuh tûr an tlem hle. Tlangval ṭhenkhatte phei chu favâng awllen hun awl chuhin an ram riak a, a ṭhen ranngo zawnga chhuak tawk lah bo lo. Sengzau Lal in lo inhawng riai riai rual chuan Lalpa Ginliana chu sum hmunah chempui nen a biru kar tawh a, a kawtkaia thawm a awm rual khan Pasalṭha ral hrat ni ṭhin tih takah a harh daih tawh a ni. Kawngkhâr rawn inhawng riai riai chu amah zawk chuan oawt hrâwkin Lal ina luh rûk tuma kawngkhâr lo hawng mek tu tlangvâl pakhat lu chu a tla hrang nghal nawlh a, mahse, a hnunga lo ding mêk palian tak mai chuan Lal Ginliana chem vawnna lam chu man betin a han elh nghek a, a ni uaithla tawh lah chuan hnek hek suh, thawm a siam hmain chu pa chuan a kâ a rawn hup leh nghal vei nen a chan a chau hle. Thâwm tlem chhuah hman mah se, a nasat loh avangin khaw mipuite muhil chu a kai tho si lo. Lal inah chuan Lal Ginliana chu a mantu pa chuan pawt lutin tlangval pathum an rawn zui bawk a, pahnih chu khum pui lamah kal nghalin, Lal Ginliana farnu hmeithai Herruali leh, Lal Ginliana nupui Lalnu Chawngpuii ngei mai chu an rawn ṭham chhuak nawk nawk a. Lal Ginliana rilru chu a na hle. Tlangval pakhat chuan tapah chuan mei chhawm nungin pawnah a va chhuak leh a, tlangvâl pahnihin an rawn zui lut leh a, chu mite zinga pakhat zawk chuan Lal Ginliana samah chuan kêk dâk awrhin "Lalpa, min la hria ang chu maw? I pasalṭhate kha kan ni a sin" tih pahin Lal Gînliana chu a han bêng hawi sawk a. Lal Ginliana rilru chu a na kher mai, chu aw chu a lo ngainat ṭhin êm êm, a khaw mipuite'n an thlamuan pui ṭhin ni bawk, an pasalṭha chhuanvawrte zìnga mi ni ṭhin Lîngrêma aw a ni tlat, a bula ding pawh chu sawi ngai loin Hnêmluaia a ni tih a hre nghal chat bawk. Thinrim takin "Enge ka lak aṭang hian in duh?" a han ti a, Hnêmluaia chuan "Lalpa, i pasalṭha chhuanvawrte awm loh lai a ni bawk a tiin phuba kan rawn la dawn a nih hi." tih pahin Lalnu Chawngpuii chu a han melh vâng vang a, "Lalpa, i nupui hi zawng a chuai thei lo anih hi. tiin Chawngpuii chu a han nûl thuak thuak a, Lalnu Chawngpuii chuan a hlau kher mai. Lîngrêma chuan "Akhai, Hnêma, hei u Singlawia nupui pawh hi han en ta che. Lal fanu tih takah a lo no sûk anih hi maw. Rei tak nghei tawh anihna hi a sin kei chuan ka lo khawngaih ni" tih pahin a lo nui ver ver a. Lalpa Ginliana thinrim lutuk chuan "In Lal ni ṭhinte chhungkua hi zahna chhete mah innei nange. Ka hnawt chhuak che u kha ka tih sual loh zia ka hre chiang ta" a han ti hrawk a. Mahse, a kâ chu an rawn hnawh sak a che thei loin Lal sûtah chuan an phuar hlawm bawk a. An rawlthar lai aṭanga an khaw tana mi rinawm lo ni ṭhin. An tlangvâl hnu pawha sa leh râl laka vawi tam tak an khua lo chhan chhuak tawh tu, a innghahna ban pui te zinga mi ni ṭhin ngeite'n a farnu leh a nupui nawmchênna'n a an han hmang mai chu na a tiin hriatthiam har a ti hle.Lîngrêma te ṭhian hlui tuna a innghahna ber ni ta Pasalṭha Vânthanga mai bâkah a tupa Pasalṭha Singzama leh, a fapa an khaw chhuanvawr Pasalṭha Zâmthangate an awm lo chu pawi a ti hle. An ni lah sai ram chhuakin tlangvâl tam zawkte nen an riak chhuak daih bawk si.
Zîng khua a vâr meuh chuan Sengzau khaw mipuite chuan khaw dang tlangvâl ralthuam keng khuaa lo awm nuai nuai an hmuh chuan an hlauthawng hle a, rei lo teah awp beh an ni tawh tih an hriat phei chuan an mangangin an lungngai hle. Anmahni awp bettute an han hriat phei chuan an tawpna ni a inṭan taah an ngai ṭheuh a, an rilru a nain hrehawm an ti hle. An fapate an unaupate ram chhuak chu lo haw vat se tiin an thla an ko an ko mai a ni.
Sengzau khua aṭanga zan khat riaka kal ngai ram ngaw dur khup mai, kum danga an vah tam ngai lohna hmunah chuan Pasalṭha Vânthanga hoin Sengzau tlangvâlte chu an awm mêk a, an rin aia an hlawhtlin hma avangin ram hnuaia zan khat an riah leh hnuah an khaw lam an pan theih tawh an ring a, an Lal fapa Pasalṭha Zâmthanga Sai kah, ngho ṭha zet mai chu an en duh tlâng hlawm hle. Zanah tlangvâlte chuan sai sa chu inrêp chhawkin an tlaivar a, zing khawvar ruala che nghal zung zungin an phurh zawh tawk ṭheuh an insem hnu chuan an tam tham bawk a, an insem zo thei ta hrâm a. Ti chuan khaw lam panin hlim takin an kal ta a, an lawmnu te an han hmu leh thuai tûrte chu an lawm hle.
"Taite, kawng ka hrilh vek tawh che kha. Kal rawh le ka tih rualin rang takin tlan nghal vang vang ang che." tiin Sengzau khaw pa pakhat chuan a fapa rawlthar tirte chu hrilh sapin, a fapa chu hmanhmawh takin a chhuak nghal a, a pa sawi anga an kawmthlang lama a relhruk hnuah khamah harsa takin a chhuk leh a, ti chuan a pa sawina lam pan chuan a kal ta a. Tûkṭhuan ei a lo hun a, hmelma tlangvalte chu in tinah rawn lûtin chaw hlui rawn kîl an tum a, rawlthar huaisen takte inah pawh hmelma tlangval pahnih hi an rawn lut ve a, inchhunga lo awm pa pakhat hnenah chuan "Ka pu tukthuan i ei ang u le. I fapa va ko tawh" an han ti a, chu pa chuan chhuanlam siamin hlui a han siam te te a, mahse, a fapa a lo haw mai theih loh avang chuan chung tlangvâl te chuan ringhlelin an dawp ta a. Mahse, lungtum biak ang hlauh a nih avangin Lal in lamah an nawr chho ta nawk nawk a. Pasalṭha Lîngrêma'n chu pa hmel a lo hmuh chuan "Aw khai, U Zachhuna chu i dam a maw kha? I nupui a dam em, i fapa kha a lian tawh ngawt lo maw?" a lo ti vat a, Pu Zachhuna chuan "Ka dam e, ka nupui erawh pialralah a leng tawh a, ka fapa pawh a dam e" a han ti a, amah mantute chuan a fapa awmna a sawi duh loh thu chu an lo sawi ve nghal mawlh mawlh a. Lîngrêma chuan thinrim takin Pu Zachhuna chu a han dâwp ve leh a, mahse, a fapa Zarûma awmna sawi ai chuan thih a thlang tlat mai. Lîngrêma thinrim lutuk chuan Zachhuna man tute hnenah chuan "That u la, a ruang paih bo vat rawh u. A fapa hnu chu chhui nghal bawk rawh u" a ti hrawk a, tlangvalte chuan hlau takin an chhuak nghal dawr dawr a.Lal Ginliana chuan mihring nun lo inthlak danglam theih zia a ngaihtuah nasa hle a, hmana a mi ngainat ṭhin em em pahnih kha tunah chuan a ngaidam thei tawh ngai dâwn lo a ni.
Pasalṭha Vânthangate an khaw lam pana rawn kal mêk chuan an hma lawka thawm rawn ri buan buan an hmuh chuan an silai chu kah mai theih tura inring sain an keng reng a, thawm chu lo hnai zelin an khaw rawlthar Zarûma chu a lo lang ta hlawl maia. Vânthanga chuan "Tlangval khawi lam kal tûr nge i nih a?" a han ti a, Zarûma hah lutuk chu a thaw hlawi hlawi ringawt a. Lal fapa Zâmthanga chuan "Zarûma i ni ti raw? Eng vanga he lai daih daih lo thleng nge i nih?" a han ti a, Zarûma chuan muangchângin "Pasalṭha Hnêmluaia leh Lîngrêma te tlangval tam tak nen an lo lêt a, tunah hian khua an awp bet mêk a ni. Khaw chhungah awmin tumahin khua chhuahsan an phal lo a, chaw ei hunah in tinah lutin chaw kîl pahin chhungkaw mi leh sa an kiam em tih an en dik vek ṭhin. Ka pa pawh an man tawh ngei ang. An that tawh hial mai thei"a tih lai chuan a mittui a sur zung zung a. Singzama chuan "Kan mi tenawm pahnih mai mai chu le, U Vân engtia chet nge i duh" a han ti a, Zâmthanga pawh chuan "Ka pa'n an nunna a zuah sak hnuah pawh hetiang hian an la che duh a nia, ka chhungte kha kut an lo thlak anih vaih chuan an chak lo khawp ang. U Van hmanhmawh takin haw teh ang u, inṭhen i la, sa hi ṭhenkhatin lo phur se. Keini chu i kal vat teh ang u" a lo ti a, mahse, Vanthanga'n chhân zai rêng a rêl loh takah chuan mak ti takin a lam chu an va hawi a, an pasalṭha, an u en, an zinga puitling ber mittui luang zawih zawih chunga a en ngai lo en ngawih ngawih mek an hmuh chuan an rilru chu a rawn na zualin an thinrim zual kher mai. Chu lai hmun boruak rit ru takah chuan thawm engmah a ri lo a, an ngawi ṭhiap ringawt mai a ni. Vanthanga chuan harsa ti takin "Ka unaute, ka ṭhian ṭha ber ni ṭhinte ka do a ngai ta si a maw, nun hi a va han rapthlak tak êm a rawn ti vawng vawng a. Tumah chuan ṭawng zai pawh rêl loin an ngawi ṭhiap ringawt a. Vanthanga bawk chuan "Aw le, tunah hian kan vaiin va haw ta pawh ni i la, khua chu kan la let thei kher lo ang. Lal in an kutah a awm tawh si, Lîngrêma leh Hnêmluaiate hi ka hre chianga, an fimkhur hle ang. Chu vangin kan haw nghal ngawt thei lo ang. Ni enge maw ti chhung chu ramhnuaiah kan awm leh rih a ngai dawn a ni. Zarûma hi ramhnuaiah tawh sual a tawk anga, kan hnen a rawn thleng zo ta lo anga kan lan tir theih dan awm chhun a ni tlat. "a rawn ti ta a. An chhungte ngaihtuah hle mah se, chutianga an chet loh chuan an vaia chhiatna thlen tu an ni thei tlat a ni. Vanthanga chuan Zarûma hnenah chuan hmelma tlangvalte chu engzat nge an nih tih a han zawt a, Zarûma chuan an tam thu leh, an ni ang mi pahnih chiah awmna inah pawh tlangval pahnih an rawn innghah chuan mi awm thei deuh inah phei chuan an innghat tam leh zual ngei a rin thute a rawn sawi ta a. Vanthanga chuan "Aw le, hei kan rit viau mai a, kan sate hi uiawm hle mah se, kawng laka kan ei tûr chiah kan ken mai a ngai ang. Sa lu erawh kan Lal fapa kah a nih angin Lal in bang a mawi ngei tur a ni, hmelma lam an tam si, khuaa tlangvalte tumah an hman tlak dawn bawk si lo. Chu vangin Pasalṭha Singzama hi tlangval pahnihin zui u la, Lusei khuaa ka ṭhiante in va pun mai dawn nia. An ni chuan ka lam an ṭan zawk ngei ka ring. Zehtet khaw pasalṭha Lianmawiate va ko rawh u" a ti a, Pasalṭha Singzama chuan a nu ngaihtuah hle mah se, an u thutlukna chu a hnial ngam si lo a, hreh tak chungin an kal liam ta nghal a, midang zawng pawh chu hmanhmawh taka kal ve nghalin khaw dai hmun biru laiah an lo inkulh rih mai dawn a ni.
"Bawihtei hi, a hmelṭha a nia" tih paha Sangthanpuiin a nau awm Lal fanu Mawizuali a biak mawlh mawlhna chu naute chuan a hrethiam lo hle. Mahse, duat taka pawmin a be mawlh mawlh tho a, naute aw rawl rawn chhuak leh zauh zauh ṭhin a hriat rual chuan hrethiam ni awm takin "Aw, aw, nia nia" tiin a lo chhawn ve vat zel a, lo en rengtu a u Lianmawia chuan a nuih suk suk ringawt a. "U Sangte, Mawitei anga hmelṭha hi nei ve rawh aw. Ka duat ngawt ang" a tih chuan Rosangliani chuan lo nuih sukin "Nia, kan la nei ve ang chu. Mahse, ka pawm chang ve awm si lo a" a lo ti ve a, Lianmawia chuan "Nangmah ngeiin i la nei ve ang chu" tiin a nau chu a lo chhang ve a, Sangthanpui chuan "A pasal neih châkna pawh hi ka nei lo e a. Inlêng neihte hi ka ning, biak ṭhat vek an ngai si. Mut a chhuah lahin chhuak lo anga awm a ngai si. U Zikpuiin kan inah lo awm la, inleng i nei lo a ni mai, a tia, Lal in ni lo se chu ka awm daih ang" a lo tih chuan Lianmawia leh a nupui chu in enin an innuih ringawt a, Lianmawia chuan "Nang lah hi aw, mawl leh lutuk mai. Chutiang thu vawi khat mah sawi tawh suh" a han ti a, Sangthanpuii lah chuan U Ṭhuamtei paw'n U Zamana hnâr rin zia a sawi nasa lutuk. Nang leh ka pa hnâr ri pawh ring tih tawh nak alaia bula mute hnâr ri han hriat leh phei chu a"a han ti leh hlak hlak a, an nau lian â phuang, rilru la naupang chhia bawk si chu a lawmawm letling phian a, an nuih pui nasa ṭhin hle.
Tlai khat chu rin loh takin mikhual pawr tak tak an thleng a, khaw mipuite chuan an en duh hle. An ni chuan Lal in lam pan ding nal nalin an inthuam dana Lusei an nih loh avangin tlangval ṭhenkhat chuan an zui ru nghal bawk a. Lianmawia pawh chuan an luhka aṭanga lo hmu vein a zui nghal vat bawk a. Lal in an luh rual chuan zui lut vein Lal chhungkuain an lo biak hma chuan "Kha khawi lam tlangvâlte nge in nih a?" a han ti vawt raih a, mikhual tlangvalte chu lo hawi let nghalin, an zinga pakhat a han hmuh rual chuan "Lal Ginliana tupa maw?" mak ti takin a han ti a, Singzama chuan "Aw, U Lianmawi, min lo la hre reng a ni maw? Thil sawi tur tam tak kan nei a ni." a han ti a, Lal Kapthanga chuan "A pawimawh hle a niang maw. Lo ṭhu u la, zanriah kil zawh lamah ka upate leh ka pasalṭhate nen kan sawi ho dawn nia. Ka ṭhian Ginliana tlangvâlte leh a tupa meuh ka inah in lo lawi lut a ni a, mikhual rilru pu loin in ta a ni tih hria u la tlângnel takin awm rawh u. Liana, Hrata te ho kha zan lama lo lang turin lo hrilh nghal mai ta che"a ti nghal a, Lianmawia pawh chuan "Aw le, Lalpa, kan lo lang ngei ang" tiin ngaih ṭha lo takin a chhuak ta a.
"Kum hmasa lama thil thleng tawh kha a ni a, U Lingrema leh U Hnemluaia zân lêng khân mikhual nula an rîm fuh zân a ni a, mikhual nula chuan a lo be ṭha vak duh lo nge ni, an tha a na hle mai a, an haw ruala ûm zuiin chu mikhual nula nuṭa pahnih chu thatun chu nu chu an pawngsual zui nghal a, ti chuan saruak ngal ngatin ramhnuaiah hnutchhiahin an lo haw san a ni. U Vânthanga'n a hriat rual chuan pawi a tiin chu nula zawng tur chuan a kal nghal a, chu nula chu vanneih thlak takin him pialin a lo la awm a, U Vânthanga chuan an khua thleng a va thlah ta a. Chu nula khuate thinrim chu U Vânthanga'n khua a rawn thlen hnu lawkah an rawn thawk chhuak a, mahse, a chan ṭha zawk kan ni hlauh a, an pasalṭha chhuanvawr pahnih, U Lingrema leh U Hnemluaia lu lak ngei tumtute chu U Lingremate chuan an lu an lak sak ta zawk a,mahse,U Vanthanga lo haw hnu lawka an lo thlen ve avangin U Vanthanga chu an lakah a thinrim avangin a phat san angah ngaiin ka pa hnenah an rawn puh chhe ta a. U Vânthanga a insawi fiah hle hnuah pawh U Lingremate chuan 'Kan chet danah kan chungah i lung a awi lo hle tih kan hria, kha nula pawh kha i va zawng hmu a, i va hruai haw anih kha. An pasalṭhate hnenah kan thihna tur thang i va kam nghal bawk a, i thil tih man chhuah anih lohna' n i lo haw hnua lo thawk chhuak chauh turin i ti a, kan thih ṭhelh nghe nghe anih kha' an ti ve tlat bawk si. Ka pa chuan thu lai la takin an ni ṭhian thum chu an inhmelma en mai lohna'n rem a han tum a mahse U Vanthanga lam âwn zawk angin U Lingremate chuan ka pa chu an puh leh ta tlat a, ti chuan thinrim takin khua an chhuahsan a, hmar ho zingah an zu inbengbel ta a ni. Tuna an rawn hruaite pawh hmar tlangvalte an ni hlawm" ti a, Singzama thusawi chu an lo ngaithla ṭhap a, Lal Kapthanga chuan "A va han pawi ve le aw. Lingate chuan thil an dawn chiang lo a ni. An ṭhianpa chuan a phatsan hauh lo ang maw le" a lo ti vawng vawng a Liansanga chuan "Lingrema ka hmuh hmasak ber aṭanga ka ngainat em em khan thil tenawm tak a ti ang tih ka ring ngai lo. Sangtea pawhin Hnemluaia kha a ring em em a sin." a lo ti ve vawng vawng a. Lianmawia chuan "Lalpa, ka ṭhiante vek ni mah se, Vanthanga dinhmun chêp zia leh hrehawm zia ka ngaihtuah hian a lam ka ṭang lo thei lo. Kal ngei ngei ka duh e" a lo ti a, Hratzualate pawh kal an inhuam hle tih an hmelah a lang reng a. Lal Kapthanga chuan "Muangchân chi a ni lo e. Zing khawvar rualin tlangval sawmnga hruai ang che u. In awm loh hlana khua lo venghim turin, Val upa Thangneuva leh Mankunga erawh an awm a ngai ang." a lo ti a, ti chuan a tûk zînga paihte khua Sengzau lam pan tur chuan an in lam an pan ta a.
Uiawm thei ve,ngaihnawm thei hle mai
ReplyDeleteNgaihnawm ve
ReplyDeleteA chhiar a nuam ṭhin e
ReplyDeleteva khamlo e
ReplyDeleteA ngaihnawm zel e. Ziakthiam lutuk e.
ReplyDelete