PASALṬHA LIANMAWIA BUNG - 40

Dapzâr khaw Lalpa chuan a mikhualte chu han chelh vek duh teh mah se an tam tham si. Chu mai bakah Zehtet ho zingah thi an awm ve nual avângin an nguaiin an ṭhiante an ruala haw ve thei lo turte avang chuan tute pawhin hrehawm ti hmel an pu vek mai a, an hmel hmuh pawh a nuam teh chiam lo hle. Thansanga chuan "In ṭhiante, in unaute chu pasalṭha thih dân dik taka thiin, huaisen takin an nun an hlân a ni. He laia lo indawmkun tur hian an thlarauin min duh hauhin ka ring lo. Chu vangin inti pachang hram hram i la, kan ṭhian fam ta te dungthula ke pênin huaisen takin kan nun kan hmang ṭheuh tur zawk a ni"tiin tlangvalte chu a ṭawng thlamuan hlawm a.

Zehtet khaw lamah erawh Laichhûma pa thih dân rapthlak tak chuan sawi a hlawh hle mai a, Lalpa Kapthanga'n a pasalṭhate awm loh hlâna a nunna lo lak a duh loh avanga Lal tuala an thlung kha zing kar a nih meuh chuan dul thlêr hnuangin a lo awm a, a rilte chu a rawn baw chhuak nuai bawk a, a hmu hmasatu nula tui chawi tûrte phei chu an ṭe nasain an hlau hlawm hle a, chu mi ni la la chuan Laichhûma chi leh kuangte zawng zawng chuan khua an chhuahsan nghal bawk. Laichhûma thattu an hre chhuak zo lo ang bawkin a pa thattu pawh an hre chhuak zo leh lo a ni. Zamana lungleng tawh lah chuan Lianmawia te lo haw hun tûr chu chhutin an lo thlen hun tura a rin chu Tlumtea thlirin a thlir dauh dauh reng a, Ṭhuamtei kiangah tap deuh chawt reng mah se a rilru leh ngaihtuahna zawng zawng erawh Lianmawiate kiangah a awm thung. Chutianga a lo nghah tlauh tlauh reng lai chuan zan khat chu leng hâwn ar a khuang ta maw tihah kawtchhuah lamah chuan silai a puak ta dur mai le, Lianmawia bawhhla chham riin a zui nghal zata, chutah silai chu rawn puak leh dawm dawmin Hratzuala bawhhla chham riin a zui ve nghal bawk a, khaw chhunga mi te lah chuan an pasalṭhate rammu hlawhtling chu lo chhâwnin silai an lo kap puak ve dur dur a. Zamana pawh chu tho nulhin Lalpa Kapthanga'n a lo nuih vur vur chu hmu lo derin "Mut ka thlang zawk e kei zawng" tih pahin a chhuak hnu hnu a. Zikpuii chuan "Ṭhuamte, i u hian Mana lung a ti awi lo deuh tlat a ni" a rawn tih chuan Ṭhuamtei pawh chuan lo nuih sen sen pahin "Mipa hi zawng an buaithlak anih hi" a han ti a, chu veleh Lal Kapthanga chuan "Teh suh ei, duh leh lungawi lo ang hmiang ka mâkpa tûr a nia, ral ramah tawh sual a va tawk lo ang tih lah kan hre lo,heta a awm hian thla a muang ber. Ka dan theih lai anih ve hi, nupa innih hunah meuh chuan ka tan dan a harsa tawh hlein ka ring. Pasalṭha ngang a ni a, ṭhiante dinhmun derthawnga an awm laia nupuite kianga lo tawlh hrut hrut ai chuan nunna hial hlân tûr pen chhuah pawh a thlang ngei ang. Pasalṭhate huaisenna leh ngilneihnate hi Mana hian a nei veka makpa atana awhawm tak erawh a ni lawi thung si"tih pahin a khabe chu a tuai vulh vulh a, "Liana leh Hrata te zawng, an chhungte'n mo lawm inpeih viau mah se an âwn thei rih si lo. Ka innghahnate zinga mi heti taka nupui zawn kawnga an vanduai mai hi a na ka tih pui tak zet a ni. Mahse pasalṭha nge nge chu hei, nikhua a lo reia khaw innghahna an nih zia an rawn lan tîr leh ta alawm"a rawn ti a. Ṭhuamtei chuan Lal Kapthanga han chhaih chu a châk ta tlat maia, "Anih ka u U Liansanga sawi hi a dik anih ngai chuan, khawi lam Lal fanu emaw chu i rîm ve fo a ni lawm ni?" a rawn ti a, Lalnu Zikpuii chu lo nuih her her pahin "Ni e, kan khaw hluia an lo zin ṭum kha ka la hre reng mai" a rawn ti ve bawk a, Lal Kapthanga lah khabe sep lama mi chunga leng lo ni ve bawk nen "Ekhai, kei pawh kha ka vanduai ve ngei alawm" tiin Lal fanu Lianthangi thihna kha a rawn sawi ve ta nge nge a, mahse Zikpuii nui tâwp chut leh ner deuh sawk a hmuh rual chuan "Mahse vanduaina ka tawh a zawnga vanneihna min thlen nasa ber tu a ni ngei ang" a han tih leh rual chuan Lal nu Zikpuii pawh a lo nui leh ver ver tawh a, Darkawn khaw pasalṭha tuai tîr Kâpthanga leh khual khaw Lal fanu tleirawl Lianthangi inhmelduhna, Darkawn Lalpa khuangchawi laia inṭan kha Zikpuii hian a hre ve renga, a pasal hian a nuna a thil tawn zawng zawng a hrilh hnehin a pasal nun dan chu a ni aia hre chiang an awm hauh lo ang, chu vâng chuan a ni a pasal hi a ringin engkimah a thu a ngaichâng zêl a, han inhnial zauh chângte chu awm mah se thinrima han inhauh hi an la nei ngai hauh lo a ni.

Zamana leh Ṭhuamtei inneih hun tûr pawh a lo hnai ta, Bungtlang khaw lam chu hrilh hriat ngai hranpaah pawh an ruat tawh lem lo a, chu vângin Bualthleng leh Damdep khaw lama kal chu an tum dân a nih a, Zamana pawh chuan "ka tlangval tâwp lama ka ṭhiante kianga ka zin leh theihna hun awm chhun anih hi" tiin Lal Kapthanga hnenah chuan kal ve a dîl a, rammu tûr erawh sa huaisar bei tur an ni lo bawk nen a lo phal sak ve mai a, Bualthleng khaw lam chu an pan ta a. Kâr laka zan hnih riaka thlen mai theihna kha hmanhmawh vut vuta kal an ni lo bawk nen zan thum an riah hnuah an thleng ve chauh a, Lal in pana an kal laite chuan Bualthleng khaw ho feh tûrte chuan an lo be ṭhain an tana an thil ṭha tihte rulh lêt vena'n tu te pawhin hlim hmel an lo hmuh vek hlawm a, nuam pawh an ti hle. Lalpa Rengliana'n Lianmawiate hmel a hmuh chuan ṭha takin a lo lâwm nghal a, Lianmawia phei chu fapa ang tak taka entu anih avângin a ngaina hle a, Lianmawia pawhin a pa anga a en a ni bawka "Ka pa" tiin a ko ve mai a, Hratzuala leh Zamanate pawhin midang zîngah "Lalpa" tiin han ko ṭhin mah se, midang chîm lohna hmuna an awm chuam Lianmawia koh dân ang bawkin an ko ve leh mai ṭhin. Zamana nupui neih tûr thûte Lalpa Rengliana'n a hriat meuh chuan a lo lawm thiam kher mai a, "Ekhai ka fapa te zìnga miin nupui i han nei ve dawn chu a ni a, a va han phûrawm ve. Ka la chak ṭha bawk a, Chawnga leh Thanga te tlawh pahin rawn kal ngei ka tum dawn nia. Kâpa pawh hmuh a châkawm ta hle mai, khual pâng zin laka thu han inthawn bâk tih theih awm hek suh le. "a rawn ti a, Lianmawia chuan chîk zeta lo en pahin" Ka pa, i dam ṭha tak tak meuh maw? " a han ti a. Lalpa Rengliana chuan Lianmawia chu ngun taka en pahin a han thaw halh a," E khai, ka dam e. "rawn tiin tîtî dangah a pakai pui leh ta daih a. Zan riah an kîl zo chu Lalpa Rengliana chu a khawnbawl upa pakhat, tar tawh tak mai dam lo kan tûrin upa dangte nen an chhuak a chu veleh Lianmawia chuan Lalnu Sangzuali chu pan vatin" Ka nu, ka pa hi a dang riau mai, chhan a awm ngeiin ka ring. Min han hrilh teh"a han ti a, Lalnu Sangzuali chuan "I pa Renga lo zin apianga a kianga kal ve ṭhina lo ngen ziahtu kan fapa Lianmawia kha i lo puitling ve ta hle mai, Taite, i pa hi a mal ngawih ngawih tawh a, i pa Rûna a awm tawh si lo a, naupan lai aṭanga inzui reng ṭhin na na na chu midang tan an hmun ruak lo hnawh khah mai mai a har a ni mahna, i pa Rûna bula a awm ṭhin dan leh i u Chawia bula i pa awm ṭhin dân hi a in ang hauh lo. Kan khua lah pasalṭha ngah lo na na na chu mite tâna belh châkawm kan ni lo a, kan pung khât hle nghe nghe a sin. I u Hmingthanga lah sapui nen an inbeih aṭang khan ramvah chu sawi loh hna rum han thawk tûr pawhin a tlâk tawh si lo, a hming thannate chauh hian a ni kan khua la chawi sangtu chu. I u Hmingthanga hi awm lo se chuan Lusei khua zawng zawnga rûn châkawm leh huphurhawm loh ber kan ni mahna. I pa rilru hi a hah ṭhin teh a sin" a rawn ti a, amah pawh a hlim lem lo tih chu a hriat ve hle. Mahse rawn sawi chhunzawm lehin "Ni rei lote kaltaah khan hmeithai pakhat hi a fapa rawlthar nen an rawn pêm a, i pa rilru hah nasat vanglai a lo ni si a, keimah ngei hian lo chhâwnin kan khuaa an awm ve ka phal sak ta a, a fapa chu an khaw hlui lama zawlbuk lo lawi tawh anih avangin he lamah pawh a lawi ve leh mai a, rawlthar dang ang tho tura kan ruat kha a lo ni hauh lo maia, amah ang rualah han khing pha an awm hauh lo maia, tlangvalte zinga a buan chak pawlte tan pawh buan fe tham a tling a ni. I u Chawia phei chuan a chhuang hle a sin. Chuta chin chu i pa rilru hahna te pawh a rawn zia chho ve leh ta hret hret a, tunah tak phei hi chuan a zia tawh hle zawk anih hi"a rawn ti a, Lianmawia rilru pawh a hahdam huai nghe nghe. "Anih ka nu, chu rawlthar hming chu min hrilh thei em?" a han ti a, Lalnu Sangzuali chuan "Thei tuk e, Hlunzîka anih tak kha maw" a rawn ti a, Lianmawia chuan "A hmelhmaite ka zu hmu ve ange, chu tia ka pa rilru hahna meuh lo chhawk zangkhai tu chu" tiin Zamana leh Hratzualate chu a ko a, veng mawng lam panin an kal thla ta a,in tawp ber aṭanga zawn chhoh tum an ni a, mahse, in tâwp ber an luh rual chuan tap bula rawlthar hmel fang ṭha tak, nula mi tak ni phei se chu nula tam tak lu a ti hai ngei ang tih tûr, mitmeng zîm deuh sân mai leh hnar ngil sang vah hi fei, hman ṭhan tih hriat êm êm mai, tliang ṭha hlarh hru fai mawlh mawlh chu an hmu a. Chu rawlthar bula lo ṭhu a nu ni ngei tûra lang chuan "E, khawi lam khual nge in nih a? Keini inah te in lo luh ve tak mial." a han ti a, Zamana chuan "Zehtet lam khualte kan ni e, kan lo leng lut ve rawih mai anih hi" tiin a chhang a, chu rawlthar Hlunzîka an tihin zir chian tum tih hriat taka a lo mit sîr leh ralh ralh ṭhin Lianmawia'n a hmuh chuan a khi deuh suk a, "Zîka i ni ang maw? Buan tuala i chet dânte kan lo hre ve a, i ti ṭhain i chhuanawm hle mai" tiin Hlunzîka chu a han biaa, Hlunzîka chuan Lianmawia chu melh vung vungin thu dang daih sawiin "Pasalṭha Lianmawiate in ni em?" a rawn ti daiha, chu veleh a nu chuan "Khatin, inlengte an chhâng ngai hleinem" tiin a rawn khap a, Lianmawia chuan nuih vur vur pahin "Ka pi, a pawi reng reng lo. Ni e, Zîka i sawi ang ngei chu kan ni e, kei hi Lianmawia ka ni a, ka bula mite hi Zamana leh Hratzualate an ni e" a han ti a, Hlunzîka chuan a ngaihsân hmel kher mai,Damdep khaw lama kal ve tura an sawm laite chuan a phûr hmel surh surh kher mai. Leng hâwn ar khuan hma zawng chu Hlunzîka chu thu ṭha tin reng fahin, a che zia aṭang rênga pasalṭha la ni thei tur khawpa zei thlarh mai, Hlunzîka chu an duh sak tlâng hlawm hle. Hratzuala chu lo han chhuak hmasain Lalpa Rengliana hnenah chuan Hlunzika hruai ve chu a han dîl a, Lalpa Rengliana lah chuan a lo phal zawng tak a ni bawk nen a tuk ni khawvar hun an nghakhlel tlâng hle. Leng hawn ar a khuan hnu chuan inzui chhuakin Zawlbûk lamah an lawi lût ta a. A tuka zin chhuak leh tûrte an nih avângin khual buan pawh a awm lo a, Lianmawiate pawhin hahdam thlak an tiin tui takin an chhîng ve ta siai siai a.

Damdep khuate chuan mikhual an thleng dawn tih reng an hre lawk lo a, hmun hnih aṭangin mikhual an nei dawn tih pawh an hre hek lo. Unau hmel hai hun lai vel chuan tlangval pahnih hi Lal in lam panin an kal a, Lal in an han luh chuan inhmelhriattirna te nei hmasain Muallianpui tlangval an nih thûte an han sawi a, zualko a kal an nih thû leh an Lalpa chu tunah hian a hnuk chah hun an nghah mêk thute an rawn hrilh a, Lalpa Ngurthana chuan pawi a ti vawng vawng hle a, an inhriatna leh an inthlunzawmna la rei lo mah se an inngaina hman viau a, chu bakah a makpa Lal fapa Chhuanthanga a han ngaihtuah a, nu tel lo a pa chawi sei len niin puitling viau mah se Lal meuh han ni tûr chuan a la naupang a ti hle a, a ngaihtuah hle a, a ruang nang hman dawn lo mah se a mâkpain a lo beisei ngei dawn tih a hriat avângin kâr a hla lem lo bawka a tuk zinga kal ve a tum a, a fapa Ramliana leh pasalṭha Vâncheuva chu hruai ve a tum bawk. Muallianpui tlangvalte nen chuan inkawmin chu zân hun chu an hmanga leng hâwn ar khuan hma deuh chuan mikhual an thleng leh ta tlat mai. Lianmawiate hmel an hmu erawh an thawveng deuh huai thunga, Lianmawiate'n an kal chhante an han sawi lai chuan Lalpa Ngûrthana rilru chu a buai hle a, mahse, Muallianpui khua a hla lem lo bawka kal tho chu a tum tlang ta a. Lianmawiate hnenah chuan a makpa te khuaa kal a tum thu leh a tum chhante a han sawi chuan Lianmawia chuan Saingûri hmu tûra kal ve chu a châk rilru hle a, mahse, a sawi ngam chiah si lo. Zamana'n "Lalpa a va han zia lo ve aw, kal ve thei i la a va han ṭha dawn em. Mahse, kan thang rei lutuk chuan chhungte ngaih a ṭha lo mai ang tih a hlauhawm si a, kei leh Zîka hi kan lo va haw anga, Liana leh Hratate nen hian va kal tlâng rawh u" a rawn tih chuan a lawm ru hle. Lalpa Ngûrthana chuan hnial viau mah se Lianmawiate tlawmngaih zia hre chiang tu a ni bawk nen a hnial hneh ta ngang lo a, a tuk zingah chuan Lalpa Ngûrthana hoin Muallianpui Lianmawia te chuan an pan ta a. Zamana leh Hlunzika erawh tuk ṭhuante ei hmasa tê têin an kal ve chauh a, kal pahin Zamana chuan Zika chu râl beih dânte, sa pelh dânte, silai hman dante a zirtir a an hlim dûn hle a, zan riah tûr atan Zamana chuan "Therhlo engemaw tal i va beisei a niang chu" tia silai a pek lai chuan Hlunzika hmelah chuan lawmna a lang thei hial a, rei vak lo hnua sakhi tuai paw bahlat chunga Hlunzika lo lêt a hmuh rual chuan Zamana pawh a lawm hle mai, a tlangvâl tâwp lama Bualthleng khaw tana thil ṭha a ti thei hi nuam a tiin a hlim hle a, Hlunzika hian amah chhertu Zamana hi a hre reng tawh dawn a ni tih a inhre chiang bawka, sawi chhuak lem lo mah se nuam a ti ru veng veng a ni.

Zan hnih hnua Muallianpui khua an luh meuh chuan an Lalpa chu an lo vûi fel tawh tih mipuite ṭawngka aṭang chuan an hre mai a, Lal in chhunga an han luh ruala Lal thar Chhuanthanga lo ṭhu kûn lap an hmuh chuan nuam lo an ti ru hle. Lalnu ni ta Saingûri'n a pa hmel a hmuh chuan a lusunna leh a lunglênnate rawn leih buain a pa awmah beiin a rawn ṭap hawm hawm a, Lalpa Ngûrthana pawhin a fanu a han hmu leh chu a lo ngaih ṭhin zia a hre chhuak hial a, Lalpa Chhuanthanga chuan Lal fapa Ramtea chu rawn chibaiin Ramtea pawh chuan Lianmawiate ho Lal Chhuanthanga hnenah chuan a inhmelhriat tîr zung zung a, Lal Chhuanthanga'n "Pasalṭha Lianmawia leh Pasalṭha Hratzualate maw in nih a? Ka hmu thei che u hi ka va han lawm tak em? In hming hi kan lo hre bel khawp a sin, kan tlangvalte pawhin hmuh an châk viau cheuin ka ring" a han ti a, Lianmawia chuan "Ekhai, Lalpa keini hming ve mai he lai thleng thlenga hriat a lo hlawh chu kan tan chuan a lawmawm mai bakah a zahthlak hle mai a, an sawi ang em em a huaisen zawng kan ni hauh lo a nia" a rawn ti a, Hratzuala chuan rawn tuihnih vein "Ni e, Lalpa khual thuthang zawng zawng hi a dik vek ngai lo a nia" a rawn ti ve bawk a.

Saingûri pum puar ve ṭan mêk chu Lianmawia chuan enin a nui suk a, an intawn hmasak ber ṭumte kha chuan hmelma an ni a, a pa te ho ngeiin salah an chhungkuain an man anih kha. Mahse, inremna neiin khaw inpawh tak an ni chho ta zêl a, tunah phei chuan khaw inlungrual leh mamawh thut huna inpuihtawn inhuam reng, an pasalṭha te pawh inṭhianṭha tak tak an ni ta. Chhuansangi thihna avanga a tawrhna zawng zawng thawi dam saktu Saingûri, a tana a pawimawhna hi tuin nge khûm zo ang. Kha zân Saingûri pasal nei tûr duhsak taka thu ṭha a fah mawlh mawlh lai khan a rilru chhungril erawh a na a, nupui nei lo law law turin a rilru a siam nghe nghe kha a ni si a. Saingûri pawhin Lianmawia a han hmu leh chu nuam a ti ru hle a, mahse, tun hma anga han inkawm a rem tawh lo a, tunah chuan Lal nu a lo ni tawh bawk nen a pasal mitmei vên a ngai reng tawh bawk si, mahse, tuna a nun hlim chhan hi Lianmawia vâng a ti lo thei lo a, Lianmawia chhungril rûm hre pha hauh lo a, a zilhna thu ṭha tinrengte avânga a pasal a hmangaih hauh loh neih a hrehna tlem sawtte chauh a hre si a. Tunah chuan Lianmawia sawi ang ngeiin a pasal chu a hmangaih ve tawh hle a, a pasal a hmangaih anga nasa hian Lianmawia bâk a hmangaih theiin a inring lo a ni.

Zan khat chu "Tawm reng ringawt ai chuan" tiin Lianmawiate pathum chu an inzui chhuak ve a, Vâncheuva lo zin tawhna a ni bawk nen Vâncheuva chu an zui ve tawp a, veng mawng lamah kalin Lianmawia chuan "Khawiah tak min hruai ang che maw?" a han tih chuan in a lo tlem tawh hle a, Vâncheuva chuan "Ka kal hmasak zawk lai nen a in ang ta hauh lo, pêm thar an nei nual tawh a, ka nula rîm ber kha ka hre tawh hauh lo mai" a rawn tih chuan an nui deuh tlawrh tlawrh a, chu tih lai tak chuan an hnung lamah thâwm lo awmin "Kha kan pasalṭha te chu lênna tûr in haihchham mai em ni? Lo kal rawh u, in kianga ti ti vawrh a chakawm e" rawn ti tu lam chu hawiin Muallianpui pasalṭha Zâmvêla leh tlangval pakhat hi an lo ding a, Lianmawiate pawh chuan pan ve nghal in Zâmvêla luhna inah chuan an lût ve ta rawih a, nula aw an hriat rual chuan Lianmawia leh Hratzuala te chu an tawp deuh chat a, an aw hriat hnu a ang êm a tinni. "U Zâmvêlate lah ni rengin. Kha khawi lam khualte nge i rawn hruai a? Keini rûn ve meuh in rawn lawi tâk mai?" rawn ti tu lam an hawi phei meuh chuan Lianmawia leh Hratzualate chu an phu zuk maia, chu nula pawh chu a ni ve tho mai, mahse, insiamrem nghal vatin ṭhutna a lo pe sawk sawk a, Zâmvêla chuan nuam a tiin an nula rîm chu a be peih hle a, Lianmawia leh Hratzualate erawh an ngawi ngul thung. Leng hawn ar a khuang har an ti ngei mai, mahse, a khuan hun hlah ngai lo chu a hun takah a rawn khuang leh ta âl âl a, chu veleh Lianmawiate chu chhuak hmasain zawlbuk lam an pan ta a, Vâncheuva chuan an awm dan dik lo tlat chu inthlahrung takin a chhan a han zawta, zêp kual kher ṭul an ti lo bawka an hrilh ve ta vek a, Vâncheuva pawhin mak a ti ve hle a "He lai thleng thleng hmeichhe pahnihin han kal thlen rak mai chuh" a ti vawng vawng hial a ni.

A tuk zing khaw fing chah lai vel chuan Hratzuala tho ṭhem ṭhem chu Lianmawia chuan hmu ru reng mah se a thil tih tum a hre chiang bawka a zui ru duh ta lo a. Hratzuala pawh tuikhur lam pan vatin hmub biru deuh laiah a ṭhu ta khiaua, a rin ang ngeiin nula lo kal hmasa ber chu a chân lai mêk a ni tlat. A bihrûkna zawn a thlen lai chuan chu nula chu pawt thutin a hmui chu a hup sak nghal bawka, chu nula tâl kual vel chu nghet taka pawm betin "Ngaihte, keimah ka ni e" a tih rual chuan a aw hriat ṭhan em em ṭhin hun rei tak hnua hre leh tu Ngaihtei chu tawp nghal chawtin a ding khawng ta reng a.