BUALTHLENG MAWITU BUNG - 4
Thanhranga chuan rang taka thawh pahin "Taite i va han sawi har em em ve, chumite chuan an hmu ve lo che u a mi? Engemaw an thusawi hriatte i nei em? A han ti a, Thansanga chuan anbihthlak thu leh Pu Zangai hmingte leh an khaw hmingte an lam thu chu a hrilh ta a, Thanhranga ngaih a ṭha thei tawh tlat lo rang takin Pu Zangaia te in lam panin a chhuak ta nghal a, a va thlen chuan an lo mu vek tawha, mahse an thawh hun nghah chi a ni tlat lo inchhungah chuan luh dilin a han kai tho tawp maia Pu Zangaia fanu Biakliani chuan a rawn hawn saka, Thanhranga chuan "Biakte i pa biak vat ka ngai a ni" a han ti a Biakliani pawh chuan thu pawimawh tak anih ringin apa chu a va kai tho ta nghala Pu Zangai pawh rang taka rawn tho chhuakin Thanhranga a va hmuh chuan "E khai, tun ang hunah te eng pawipang nge ni ta ngai Hranga? A ahan ti a Thanhranga pawh chuan muang chang lovin a fapa thusawi zawng zawngte chu a hrilh ta bawka. Pu Zangaia pawh chuan a ngaihṭhat thlak loh takzet tih a hre ta rang takin lalin lam panin an kal dun ta nghal a, Lal ina an thu hriatte an han thlen hnu chuan Lalpa Dohranga chuan Tlangaupa kai tho tur leh Zawlbuk lama thu thlen turin Thanhranga chu a tir ta nghala Pu Zangaia erawh ral rel a ngaih dawn avangin Lalinah chyan a awm ve ta a, Tlangaupa rawn thlen hnu chuan khawnbawl upa dangte pawh an rawn chuang kai nghal sap sap bawka zan rei lam tawhah ral rel an ṭan ta nghala, pawih ho chu engzah nge an nih? Eng vanga Zehtet khaw lalfapa tel ve nge anih? Tihte chu ngaihtuahin a ngaihna an hre tlang lo hle mai. Ngaihdan hrang hrang an chhawp chhuah hnuah Pu Zangaia ngaihdan chu pawm mai ṭha an ti tlang ta a, Pasalṭha Thanhranga hovin tlangval sawm velin pawih ho chu an va thlithlai anga an khaw run tumtute an nih ngei chuan chanchin rawn thlen turin tlangval pahnih an rawn let leh anga chumi hunah chuan tlangval ral kai thei chin zawng zawng hruaiin an mutthlih laiin an va chimih ṭhak dawn a ni.
Thanhranga chuan Runthanga leh midang pakua te chu thlang fel in in lamah mahni ralthuam neih ang angte la khawm turin an kala an thang hlanin khaw mipuiten invennan nunaute chu khaw pawnah an lo sawn chhuak vek dawn a ni. Thanhranga te chhuah hnu pawih ho lam oana an kal mek lai chuan pawih pasalṭha Lianuka leh a hote pawh an titi ve char char a, enthlatu an tirh mipahnih ten khatia Pu Zangaia leh Thanhrangate lalin an luh hnu lawka khawnbawl upa awm ang tak tak te lal in lam an pan an hmuh khan Bualthleng khaw ho chuan an hre chhuak angah ngaiin lalin hnuai lamah a rukin an lo va luta an thurel zawng zawng te an hriat hnuah hlawhtling inti takin an buk lamah an let ve leh ta a ni. Ro an han rel nak nak a atawpah an thu a mum thei ta Lianuka chuan a naute chu insemdarh vek tura tirin hmun biru lai takah a awm kual tir a hmelma hual tumtute lo hual let chu an tum dan a ni. A naute an insem khawm hnu chuan amah leh midang pakua vel chu buk kawtah meilum aiin an ṭhu a an titi lar lar bawka,
Thanhrangate'n an va hmuh lai pawh chuan an ralmuang tih hriat tak hian Bualthleng khua an run hun tur chu an seprawtui nasa kher mai. Thanhranga pawh chuan a naute pahnih chu tir nghalin khaw lamah chanchin thlen turin a kal chhuah tir ta a. Chu tlangval pahnih lah chuan thinrimna a khat an nih vangin thawm dim lemloin hman hmawh takin an kal sawk sawka zui ru tu an awm tih reng an hre si lo. Tui bur hmuam da vel zet an kal hnu chuan an hnunglamah thawm lo awmin an va hawi phei nak chuan pawih tlangval panga laiin silaiin an lo tin reng tawh mai an ni silai pakhat chiah an nei bawk si chu inpek mai loh tih theih an nei ta lo, pawih ho chuan phuar hlawmin an buk lamah an hruai phei leh ta. Thanhranga chuan thil tam tak a ngaihtuaha amahah hlauhthawn rukna a awm tlat bawk nen, a naute pahnih khaw lama chanchin thlen tura a tirhte phei chu a ngaihtuah zual em em bawka, chu bakah zan rei tawh lama an hmelma te la titi char char thei te, ral rama kal tan chuan mut hun a nih daih tawh thute chu a han ngaihtuah bawka chutah a nau hruaite chu tawlhhnun pui ṭhain a hre ta zawu muangin fimkhur tura chah mawlh mawlh pahin a tawlhhnun pui ta hlawma chutia an tawlh hnun zel takah chuan an hmelmate buk sakna pawh an hmu pha ta lo, rang takin a ngaihṭhat lohthu chu a naute bulah chuan a sawi ta zar zara chuvangin khaw lama an vaia let leh a rawt ta bawka. Khaw lam pana an kal hnu rei loteah chuan "Che tawh suh u hualbeh vek inni tawh r" tih ri avang chuan an hawi phawk hru a chutah an mahni lam pana lo kal pawih tlangval sawmruk chuang fe silai leh fei nena an lam pana kal paha tin rengtute chu anhmu ta. Thanhranga chuan chutiang maia a hmelmate thanga a awk chu na a ti kher mai, sawi tur a van bawk si, inpek loh chu tih theih an nei ta lo beidawng takin an ralthuamte chu an dah thla sap sap a. Chutah pasalṭha Lianuka chu rawn chhoin nuih huau huau pahin Thanhranga te chu an han diriam kual ta vela, a tlangvalte chu phuar tura thu pein an phuar zawh hnu chuan buk lamah hruai letin an buk piah luikawr bul lawka thing ah chuan a mal tetein an thlung ta ṭheuh a.
An hotupa chuan khawvar ruala an chetchhuah tur thu leh an khaw kang lai an mit ngeia an hmuh hnuah a luhlul fal chu a tih hlum tur thu leh an thu an awih anih chuan sal annih tur thutechu a hrilha, Thanhranga chuan pawi a tiin a zak hle bawka. Chutah pawih ho chuan ro an han rel leh ta sap sap a a tawpah thutlukna felfai tak an siam thei ta, khawfing chah rual velin khua an luhchilh anga mahse ralveng an lo indahfel tawh ngei an rin avangin Thanhrangate anga lem changin mi sawmin kawng ṭum pangai zawhin an kal anga tlangval dang zawngte kawng thlang leh chhakah insemdarhin an rawn zui bawk anga. Ralven buk an luh dawn hnaihah chuan an kah rawn anga ralveng an chimih hnuah khua chu an la tawh dawn a ni. Thanhranga chuan an phuar behna thingkungah chuan an phurmarba hrui chu a nawt char char bawka a ban rek te chu a thi nei nuak tawh bawk a, Runthanga pawh Thanhranga ang chiah chuan alo ti kual ve nasa maia. Thanhrangan rei tawk fang a beih hnu chuan a nawt chat thei ta rang takin Runthera lam pan nghalin Runthera hnenah chuan midang hote lo chhuah vek tur leh phuarbeh awm ang taka an dinna ngaia ding char char tura a hrilh hnuah chuan khaw lam a pan san ta, khua a han luh meuh chuan a tlai tawh hle mai nunau ho chu khaw pawn lamah tlangvalten an lo sawn chhuak vek tawha zawlbuk leh a chhehvelah chuan an lo awm khawm laih laih a chutia Thanhranga amaha lal in lam pana a kal chu mak ti takin an lo thlira, lal inah pawh chanchin ngaichangin thaw dep depin an lo nghak ve bawka. Thanhranga pawh chuan rang takin Lal in lamah chuan a lut ta a. Lal leh khawnbawl upate zingah chuan chutia Thanhranga amah chauha chutia lal in a rawn chuang kai chu mak ti lo reng an awm lo. Lal Dohranga chu inngaihtuah harh vatin, "E Tlangaupa kan pasalṭha hi a chhawl hal dawmna'n hah zu kha han zuk ta che" a rawn ti chhuak ta a Thanhranga paw'n engmah la sawi loin tlangaupa zu rawn lak chu tlemte an in zeuh phawta chumi hnuah an lalpa zu chu a han fak leh tete bawka, ti chuan an hun tawnte chu a va sawi ṭan ta a, a sawi zawh meuh chuan lal in chu a reh ṭhiap maia, Lalpa chuan Thanhranga chu Ruahmanna a neih leh neih lohte an zawta, Thanhranga pawh chuan muangchang lovin a ruahhmanna neih ang angte chu a sawi ta, lal in a chhuahsan hnu chuan zawlbuk lam panin a kal hlawk hlawk a a va thlen fel hnu chuan a ruahmanna neih ang angte chu a sawi ta a, ti chuan tlangval ralkai thei chin mi 50 vel chu inthlang chhuakin pawih ho buk sakna lamah chuan an va kal ta nghala, an va thlen chuan pawihho chu ralmuang takin an lo muhil meka Runthanga te pawh rang takin pawih ho silai pawm ṭun chungin an ṭhiante lam chu an rawn pan ve ta bawka. Ti chuan tlangval ho chu insem darhin pawih ho chu an hual ta a, Thanhranga chuan zingkar an thawh hun nghah a duh avangin an insemdarh hnu chuan an mahni awmhmun ṭheuhah chuan inrung takin khaw en hun an nghak ta a. Hun a liam zela khawfing chah hunlai rawn thleng chhoin chumi hnu lawkah bualthleng val rualte nghah mek chu a lo lang ta, lei lung a rawn eng ṭana hramthiam sirvate'n an aw rawl tawpin an hram a, lui tui luang ri her herte leh tlang kara romei zam chuk te chuan lung ti leng tur khawpin leilung an mawia, mahse chu a mawina chu Bualthleng val rualte chuan hmuh kanin pawih ho thawh hun chu an nghak ṭhapa, rei lote hnuah chuan tlangval pali chu rawn tho chhuakin an buk leh a vel te chu an han en kuala chutah an mimante an bo vek tih chu an hre chhuak ta, an rak chel chul ta maia, chulai hun remchang chu Bualthleng val rualte chuan hmaih an tum lo nasa kher mai. Pawih ho buk chu an han kah rawn ta tak tak maia leh, oatling na tuar ṭe thawm in chulai ruam chu a khata pawih ho lahin kah letna tur silai an nei si lo an silai neih ve te Runthanga ten an lo laksak diam tawh bawk si. Mahse pasalṭha huaisen tak kaihruaitu an nei tlata Lianuka chuan rang takin a ruala buk chhuahsan turin a naute chu a au ta a, Bualthleng valrual silai mu kap ruak zo hlim an sawh leh lai tak chuan rabg takin an tlan chhuak ta mai, mi 30 ṭha zet an la dam a, rang takin ram ngaw lam panin an tlan ta nghala mahse Bualthleng val rualten thil thleng thei a ni tih hriain an lo hual chep hneh kher mai tih an hriat chhuah meuh chuan an tlai zo ta an hmalam aṭangin silai a rawn puak leh zawt zawt a a tam zawk chu an tlu leh ta. Lianuka pawh chuan inpek mai loh chu an tan tih ngaihna a awm lo tih hriain a mala silaimu luhna chu hup chungin kan tlawm e kan inpe e a ti ta hram a. Chu velah Bualthleng valrualte chu rang takin an awm hmun aṭangin an rawn chhuak ve sap sap a.
Runthanga chuan Lianuka samah chuan ṭham pahin "I rammut leh hunah chuan i silai hi tung mai lovin mut pui tawh ṭhin ang che pasalṭha fimkhur thiampa" a han ti a, Thanhranga te ho chuan chung pawih tlangval an thah bang pariatte chu an hual ṭhapa mahse Zehtet khaw lalfapa an hmu tel tlat lo, mitthi ruang zingah te chuan an han zawng leha an hmu bawk si lo han zawn vak ngaihna a awm bawk si lo nen Lianuka chu an zawna midang zawng an hnungkhirha hlaim na zual pahnih chu an dam chhuak dawn chuanga an hriat loh avangin an that bawka ti chuan khaw lam panin an kal ta a. Khua an va luh dawn chuan kawtchhuahah dingkhawmin Thanhranga chuan bawhhla an han chham vang vanga, ti chuan khaw chhung lam panin an kal leh ta a, khaw chhungah chuan nunau an awm lo bawk nen a reh ṭhiap maia lal leh upate erawh lal inah an lo awm khawm thunga, ti chuan an mi man te chu lalinah chuan a mal tetein an dawp a Lianuka erawh bawlpuin a enkawl thung. Chutih lai chuan tlangval ṭhenkhatte pawhin nunaute chu va lam khawmin khaw chhungah an lo lut ve mek bawka. Lal ina an mimante an dawp chhuah hnuah chuan Lianuka leh a hote chu ngaidamin an chhuah zalen ta a. Lalinah chuan Laldohranga chu a tei kual a tei kuala a rilruah enge maw ni vei lian tak a nei a ni tih hriat tak hian ṭawng pawh a ṭawng eih lo bawka. An miman te khan Zehtet khaw lalfapa in a sawm chhuah an nih thute leh rallak sum zawng zawngte pawh an kuta pek tiamin a rawn hruaia mahse amah ber tuman a kal bo lai an hre leh si lo chu mak a ti em em mai a lalnu chhingpuiin tukṭhuan an peih thu a sawi hnu pawh chuan ei mai nachang hre loin a tei kual a tei kuala.
Tukṭhuan eikham hnu lawkah chuan Tlangaupa pawh chu a lo thleng ve bawka lalpa chuan tlangaupa chu rang taka khawmipui te hnenah ramchhuah a khao rih thu hrilh hre turin a tir nghal bawka chumi hnu lawkah chuan upa te pawh rawn thleng khawm ṭak ṭakin an kim hnu chuan lal dohranga chuan thu a sawi ta a "Hei kan boruak tawnin a zir lo hle maia, kan mimante lah khan Zehtet khaw lalfapa in a sawm chhuah an nih thu hlir an sawia mahse a tuamah khan lalfapa awmna chu an hre leh hauh bawk si lo, ka rilru a mangang takzet a ni e tunah hian Zehtet khaw lam hian min rawn run tumin an inpuahchah lo ang tih pawh kan va hre si lo an aihnahphahpuite kan chimih ṭhelh a ni si a"a han ti charh charh a, Khawnbawl upa Thanhranga pa chu rawn ṭawng ve lehin "Lalpa i thusawi chu adikna chen tam tak a awma mahse hei Pu Zangaia nen hian inṭhenawm kan ni a kan inban tawn nasa em em bawka Pu Zangaia hian Zehtet khaw lal nena ṭhian sabeng an nih ṭhin thu min hrilh tawh nghe nghe a, ka rin dan chuan Zehtet khaw lal hriat loh hian a fapa hian kan khua min run tur hian pawihho hi a lo han sawm ru anih ka ring a, chuvangin kei chuan tlangval sawmhnih vel inthlan chhuaha Zehtet khaw lama va kala an lalfapa chu khaw chhungah a awm ngei em tih va chian se a awm ngei anih chuan Zehtet khaw lal hnenah chanchin engkim va thlen sela chuta Zehtet khaw lalin a afapa a lo ṭan a kan mi leh sate zah lo taka a lo chhang let anih chuan kan va run mai turah ka ngai a ni, khaw kar kawng a hla tham lo bawka kan tlangvalte tan pawh thlen zung zung a awlsam dawn bakah an thaza tihrehna angah ngai i la a ṭha ka ti mai a"a rawn ti ve bawka. Chutah khawnbawl upa min Dailova chu rawn ṭawng ve lehin "Hranga pa thusawi kha ka pawm zawng tak a ni. Kan mi leh sate an va kal hunah khuaa lut mai loin ethla se Zehtet khuate chu rammu turin an inbuatsaih em tihte va en bawk se an inbuatsaih lo anih chuan lalfapa thil tih hi Zehtet khaw lal chua a hre hauh lo tihna a ni ngei ang,an lo inbuatsaih anih leh kan va chimih barh mai tur a ni" a rawn ti ve bawka. Ti chuan Tlangaupa tirin Valupa Ruma Pasalṭha Thanhranga leh Runthanga te chu a zuk koh tir ta a, an rawn thlen kim hnu chuan lal leh upa te chuan an ruahmanna te chu an han sawi kual ta zung zung a, ti chuan Runthanga hoin Tlangval sawm panga Zehtet khaw lamah zanriah eikham rualin an kal chhuak anga, Thanhranga leh tlangval 20 rualin an hnungah an zui dawn a ni, Val upa Ruma leh Tlangval 20 rual chu Zehtet nen an inrina luithleng an kal ve bawk anga ti chuan Runthanga ten buaina an tawh thut pawhin an inpui zung zung thei dawn a ni. Tlai lam ei rel hun a nih chuan Thanhranga chuan a silai chu a endik mawlh mawlh a, a fanu Thangliani chu a pa kiangah chuan lo ṭhuin apa chu a lo be buai chhen bawka, inchhung lamah chuan Liansanga, Thansanga leh Dammawia te pawh an inbuan rak chel chul bawka. Zanriah ei a hun takah chuan Liansanga leh Dammawia te pawh an ṭin ve ta a, Zan riah an kil lai chuan thansanga nu Ṭialthangi chu a mittui a hru ru leh zeuh ṭhin a Thansanga pawh chuan hmu mahse tihngaihna a hre si lo chu a en leh zeuh zeuh ṭhin ringawta,a nu chu a pa nen an inhau deuh angah te a ngai rum rum bawka, a pu chu rawn ṭawng chhuakin "Thangte khatin naupang hmuh laiin an awm ngai love" a rawn ti a, Ṭialthangi pawh chuan "ka tihpalh ka pa" tih pahin a tho thurh a sum hmun lamah chuan kal pheiin a va awm ta char chara Thanhranga silai nena pawn lam pan a a va kal chuan sum hmuna a nupui lo awm chu a va hmu a "Thangte ka rawn haw leh thuai dawn lawm engati nge khatin i awm?" a han tia Ṭialthangi pawh chuan "Inrunna hian rah ṭha a chhuah lo asin, lo va che sual ta la engtin nge ka awm ve tak ang, lei do nei lo chung pawn ram lamah min tal san renga, i nupui fanaute min uap lum hi chu i ngai pawimawh ber lo a ni tiraw? Kei chuan pasal min uap luma kan fate nena hlim taka kan bula khawsa reng thei tur ka duh ṭhina mahse nang chuan khaw dang i hawi hmiah bawk si"a rawn ti ta a, Thanhranga chu a inngaihtuah nasa kher mai a lehlamah a nupui thusawi chu dik a ti viaua lei do neiloin rei tak an awm tawha nupuia neih hnuah phei chuan rammu in a la kal chhuak hauh lo bawka. A nupui fanaute uap lum loa ram lama a tal nasat zia te chu a inngaihtuah chhuak uar uar a, a nupuiin a lo ngaih ṭhin zia te chu a han hre chhuak bawka, a nupui chu a awma pawt beiin "Thangte ka lo let leh anga i duh ang ngeiin ka chhungkaw tan ka hun ka hmang ve tawh ang tih ka tiam a che, hlauthawng lo la lo ṭap tawh suh ang che kan fate hmuh atan ka duh hauh lo ania, ka lo let leh dawn alawm ' tih pahin a nupui hmuiah chuan a fawp zauha a kal san ta a.
Kawt chhuahah chuan tlangval an lo awm nuala Runthanga leh a hote erawh an lo va kal tawh a ni. Thanhranga te pawh tuibur hmuamda vel an titi hnu chuan an kal ve ta a Valupa Ruma te erawh khawlamah let lehin tlangval rualte tumah khua chhuah san lo tur leh uluk taka ral lo leng tur leh khaw daia van lam hawia silai vawi thum a puah rualin tlangval zawng zawngte Zehtet lam pan tur tihte chu a va hrilh leha ,anni pawh leng hawn ar khuan rualin an chhuak ve ta nghal bawka. Runthanga leh a hote chu an kal zela khawfing chah lai chuan Zehtet khaw kawtchhuahah an awm ta Runthanga chuan a hote chu sem darhin chu mi ni nileng chu khaw chhung lam en thlain hun an hmang dawn a ni. Thanghranga leh ahote pawh khaw chhung aṭanga hla lo te hmun biru deuh laiah buk sualin an awm ve bawka Khaw chhunga si lai vawi thum a puah velah khawchhung lamah lutin khua an hal nghal dawn a ni. Tlangval pahnihin Val upa Rumate an lo va pun bawk ang.
Runthanga leh a hote chuan theih patawpa khaw chhung an enthlak hnu chuan Zehtet khaw lalpa chuan a fapa thiltih hi a hre lo aangah an ngai ta. Zehtet khaw lalfapa pawh khawchhungah a awm ngei an rin avangin khua an nghak thim tete a Zehtet khaw lalin lam pan chuan an kal ta. A huhoa kal loin a fal mawi tawkin an kala Runthanga leh midang pahnih lal inah an lut ang a bak zawk lal in bul hnai hmun biru laiah an lo awm anga Runthanga ten lal inchhunga silai an hmeh puah chuan buaina an tawk tih hriat tirna a ni anga pawn lama miten vawi hnih an lo hmet puak ve nghal bawk ang. Runthanga ten Zehtet khaw lal in an va luh chuan zanriah an lo kil fel vel chiaha Lalpa Puithanga chuan chutia mikhual ralthuam famkim nena rawn lawi lutte chu mak titakin a en a, chu aia mak a tih leh zual chu an zinga rawlthar zawlbuk kaina la rei lo ang tih hriat em em, a mitmeng leh hmela zamna awm hauh lo leh midang pahnih amah aia uoa zawk fe turten a awm dan an ngaichangin an lan danah chuan a hotu chei tlatin a hre nghe nghe a, engtin tak puitling chho ang che maw a ti rilru vawng vawng a. Lalpuithanga chuan "khawi lam khualte nge innih le ka lalna huang chhung meuh rawn lut ta chu in rawn kalna te a hla tham awm si a zanriah eikhamah inthu rawn ken te pawh kan sawi aniang chu" a han ti a mahse Runthanga chuan "Lalpa i thusawi chuan min ti lawm hle mai mahse zanriah ei hman kan ni lo a ni min hrethiam la keini hi Bualthleng tlangvalte kan ni a he lai hmuna kan lo kal chhan chu i fapa a ni" a han ti a, chuveleh tap kila ṭhu lalfapa chuan "eng vangin maw in rawn kal a? Kei mah vang hian maw? Ejgatan nge min tih a? Chhuak mai teh u min mamawhna in nei love" a rawn tita phiar phiar mai Runthanga chu thinrim teh mah se a in bengdai hram hram a lalfapa chu hnai set sawta melh pahin" i pa hi kan be lawk ang chu" a ti ta a, lalfapa pawh chuan engmah sawi lem loin tap kil lam bawk chu apan leh a Runthanga chuan an khaw chunga thil thleng zawng zawngte chu a sawi ta veka, Lalpuithanga mak ti chu a ngawi reng ringawta a tawpa a fapa chu au pheiin a mikhualte thusawi chu a dik leh dik lohte a han zawta, Lalfapa pawh chuan apa chuan a hum tho a rin avangin thudik anih thu a sawi ve ta bawka. Runthanga chuan lalfapa chu rawn hruaia an khaw lama ro relsak an duh thu a sawi veleh chuan Lalpa Puithanga chu lungawi lo tih hriat tak hian Runthanga melh pah chuan "Ka lal in chhunga ṭangin tumahin ka fapa hi an hruai chhuak lo ang" a ti ta phiar phiar a, Runthanga pawh a aw ki danglam eih chuang si loin "lalpa chuti chu tih ngaihna a awm lo a nih chu Zehtet khua hi a tlu chhe dawn" tih pahin a silai chu a hmet puak ta nghal a.
A ngaihnawm tan ta tak2 e
ReplyDelete