BUALTHLENG MAWITU BUNG - 45
Charpui khaw mi leh sate'n an tlangvalte leh an Lalfapa hnungkhirh chunga Lusei tlangvalte'n an rawn chhawm chu an hmuhin an hlau hle a, nutlingte chuan an fate chu auin haw turin an ko chel chul maia. Lo sul haw hun anih tawh avangin Thansanga te chu an ril a ṭam tawh hle mai. Lal mual an han chuang chhuak chu Lalpa Thangzaliana chu chempui nen lo dingin Thansanga te chu a lo hmachhawn riap maia "Ka vangkhua hi in la dawn anih chuan min paltlang phawt a ngai ang" tiin a ding kak hah maia. Pasalṭha Thangzaliana ni ṭhin tuna putar mai ni tawh chuan a huaisenna chu a la hloh lo tih a chiang hle mai. Lal fapa Thanglunga chuan "Ka pa Lusei Pasalṭha te nen hian inchhung lamah ro kan rel ho a ngai e, i lut zawk teh ang" a tih chuan Lalpa chuan a awih loin a fapa chu a melh hu maia. Thanglunga chuan Thansanga chu huiin Dammawia lam chu a hawi leha Lal in lam pan turin an kal ta a. Lalpa Thangzaliana pawh chuan zui ve nghalin Lal in chhunga a nupui leh Lusei pasalṭha te in chibai lai a hmuh chuan a fapa thil tih dan chu mak a ti hle. Buangliana a awm si lo, a hlauthawng viau pawh hi a awm hliah hliah a ni. "Lalpa, thisen inchhuah reng hi a ṭha kan ti lo a, inrun phei hi chu nunau an khawngaih thlakin in leh lo kan chan nasa thei si a ṭha kan ti lo a ni. Hmeithai fa ve ve kan ni a, kan pa anga kan en kan aihnahphahpui Pasalṭha Liansanga pa, pasalṭha Zangaia tia an sawi ṭhin kan khaw upa ni ta, putar lakah pawh zahngaihna inlan tir lo a, a lu inla kha a na kan tiin tawrh thiam har kan ti hle. Mahse rawl rala rawn chete zingah i fapa chauh dam awm chhun anih takah chuan midang zawngte pawh an nunna zuaha him taka rawn hruai let kan ni. Zanin i khuaah hian kan riah mai a ngai dawna khawngaihin thisen chhuah turin min ti lui lo hram ang che"a han ti a, Lalpa Thangzaliana chuan a pasalṭha Chhawnlinga kawhmawh bawl vanga a thil tihte avang chuan a inchhir rualin Lusei pasalṭha te nunnemna chu a ngaisang hle mai, pasalṭha rothap anih ṭhin bakah Lal fapa a lo nih ve ṭhin avanga chapo leh inluling taka a lo len ve ṭhin laite a ngaihtuaha a nun ṭhin danah a inchhirin 'pasalṭha dik tak zawk chu in lo nih hi' tiin Pasalṭha vanglai hmang mek, an hming pawh an lo hriat bel em em pahnih chu a en vang vang a, Dammawia taksa hmun hran hrana chem hnu hma ser kelhkulhte chuan pasalṭha naran mai anih loh zia leh pasalṭha tukdawl nual tawh tu a ni tih a ti lang chiang hle, Thansanga pawh a taksa hmun hran hran a ser awm kualte bakah a awm a savawm tin hnuhma leh a bianga savawm hamna ser awmte chuan a pasalṭhat zia a nem nghet chiang hle. An inrem takah chuan zanriahte kilin chu zan chu an pahnihin Lal inah chuan an riaka tlangval dangte erawh zawlbuka riah ṭha an tih loh avangin thlen in lamah an riak thunga. A tukah chuan Dammawia chu an khaw tlangval pathumin zuiin Ṭhangzing khaw lam an pan ta a. Thansanga te erawh Bualthleng lam an pan dawn a ni.
Bualthleng lamah erawh Liansanga thinrim chu Lal Rengliana pawh in awm a tih pui hle, a pa phuba laknaa amah ber kal tir a rem tih loh chhan chu thisen chhuah nasa lo thei ang bera chet a duh vanga ni. Liansanga rilru erawh a dam mawlh lo. Ka zui ru tho ang ti mahse Thansanga te chhuah tukah chuan an khaw nula thingphur pahnih an bo leh tlat mai. Liansanga leh Hmingthanga bak rinrawl tur awm si lo, Runthanga leh Lal Rengliana a uaithla lam an ni tawh bawk si. Liansanga pawhin phur lo zetin nula bo te chu tlangval ho rualin a zawng ve ta a. Ruang an hmuh meuh chuan hlawm tlak a lawi a awm hauh lo, sapui hnuhma anih ngei an rin bakah sapui chu pakhat chauh anih an ring lo hle bawk. Lal Rengliana chuan mipuite chu fimkhur turin a chaha ram kalte pawh tlangval silai kengte ruala kala haw leh turin a chah vek bawk a. Bualthleng khua chu thihna rapthlak tak an tawn avangin an ṭi dui hlawm a, zan hnih a ral hnuah pawh sapui chu a rawn che hauh lo mipui tam tak chu an thla a muang tawh hle, mahse kum upa lam te erawh an ngaih a ṭha lo telh telh thung. A tuk thimhlimah chuan an hlauhthawn ang ngeiin khaw dai lawkah chuan se awn thawm an hre ta. Liansanga chu hmanhmawh takin a silai nen se awn thawm a hriatna lamah chuan a tlan nghal a, a va thlen chuan thisen baw nuaih leh a thlang hnim pe thla un mai a hmuh chuan, a chhui zui nghal a. Runthanga pawh tuibur hmuamda hnu lekah tlangval dangte nen rawn thleng ve in an chhui zui nghal bawka. Sapui kalna hnuhma chu chhui a har lo hle, thla eng leh meichher ringa kal an ni bawka. Tui bur hmuam da vel an chhui leh ta maw tihah chuan silai puak dur leh sapui inhrosa thawm an hre ta. Runthanga chuan silai keng ho zawng chu hruaiin fimkhur takin hma lam a pan pui a. Liansanga silai mu chhuak khan se tuai la tu keipui chal darah riah run remin a nunna lak sak nghal mahse silai puah ruala a chhak hnim pik kar aṭanga rawn zuang chhuak sakei lian mangkheng pi puten sai ral an lo tih hial ṭhin a lu pawh arbawm tiah lawih chuan Liansanga chu aw rawl chhuah dur dur chungin a zuan nghala. Liansanga tan insasengna hun awm tawh si lo chu sairal rawn zuan rual chuan sairal hnuai lamah chuan lum lutin an inpel fel chiah chu Liansanga chuan a silai paihin chempui a phawrh nghala, inring takin Sairal chu a hmachhawn ta. Sairal lian tak mah ni se a inzo ṭha vah vah hle. Liansanga chu ngur chhur chhur chunginba veh kuala Liansanga chuan Sairal mitah tak en chung chuan "Ram pasalṭha hringmite tibuai zawngin khawsa lo la, i nun a sei tur. Pasalṭha Liansanga hmaah hian tumah an ding chang ngai dawn lo a nia, lo kal ta che" tiin a hui lauh lauh maia. A chhak lawk hnim kar aṭanga rawn thlir reng tu Runthanga chu nui sukin "Ka silai a puah rualin in rawn kah rawn nghal tur a ni, Liansanga awmna khu kan dinglamah a ni a, kan ral palh lo turah ngai tlang i la tumah zam suh u" tiin a tin vang vanga, a kap puak dur maia. Silai a puak chiah chu Liansanga chuan hrethiam vatin a bawk nghal thlawpa, chu veleh silai dang rawn ri nghal ṭhuai ṭhuaiin chu Sairal chu a awn ta ruai ruai a, leiah chuan a tlu ta. Runthanga chu rawn kal chhuak vatin Sairal lo la meng kual rulh rulh chu kal pelin a silai chu Liansanga hnenah hlanin "A hnuk chhat rawh le ka nau, chhuang tak chung chein ka lo thlir ang che, i pa leh i pa Hranga te pawhin an lo thlir reng che a nia" a tih chuan Liansanga chuan a pa Thanhranga leh a pa Zangaia te chu a mitthlaah hmuin van lam a han hawia thawk a han la vang vanga, leia sakei mu hlawm reng la meng kuau chal darah tak chuan silai mu thun tling el awl chu a hnutchhiah ta a. Liansanga pawh a hlim ve tawh hle, se ruang leh sakei ruang pahnih nen chuan an haw ta.
Sakei ruang pahnih tual chara tlangvalte'n an nghah dup rual chuan Lal Rengliana chuan ai sak duh viau mah se Liansanga zawkin a ṭhiante leh tlangval tam zawk an awm loh hlana lo tih ṭha a a hriat loh avangin sakei lu pawh chu ai lohin an dah ta a, a lawmna'n erawh a tukah khawtlangin ruai an kil thung. Hmingthanga hliam pawh a rawn zia chho ve ta deuh bawk nen Liansanga kiangah chuan a tap chawt renga, an ṭhiante pahnih awm lo erawh a hriatin an kim lo riauin an inhria a, an rawn haw hun an nghakhlel dun tawh hle.
Lo sul haw kawtchhuaha chawl thlandai mekte chuan an lam pana lusei tlangval pali rawn kal an hmuh chuan ngawi ṭhapin tlangval ho chuan an hmanrua te chu hum farin eng pawh tawk thut thei an ni tih hriain an inring hlawm hle. Chhawnsanga chuan a hmasa bera rawn kal chu en vang vangin "Sialman i nuṭapa anih khu" a tih rual deuh thaw chuan Sialmani chu rawn ding chhuak nghalin "Ka nau" tih pahin "Dama" tiin a tlan nghala, Dammawia pawhin Sialmani a hmuh chuan pan ve nghalin an han inhmu chu Dammawia chuan a farnu chu kuah thlawpin "In lo dam maw? Ka ngai tak zet che u, Neiha enge a an, Zautei leh ka nu leh pate an dam em?" A han ti a Sialmani lah chuan "I dam maw? Kan ngai thei lutuk che, eng ti tiha rawn lang hlawl nge i nih a?" tiin a han zawt let ve hu a, an innuih leh riha ti chuan kawt chhuah lam pan chuan an chho tlang ta a. Dammawia chuan Chhawnsanga chu chibaiin a tlangval hruaite hnenah chuan Pasalṭha Chhawnsanga anih thu a han hrilh a. Tuibur hmuamda vel an han ṭhut ve hnu chuan khaw lam panin an kal ta a.
Pu Mungliana ten Dammawia an han hmu chu an ri chel chul maia. Dammawia pawhin an awm danah chuan an ngai tawh hle tih a hria a, an kianga han awm chu nuam a ti ve hle. Vanzaui khum pui lama kalin naute a rawn pawm chhuak Dammawia'n a hmuh chuan a chhungril chu vih sawk sawk ang mai hian a rawn na nghala, mahse inthup hram hramin Vanzaui inthlahrun hmel tak chu a han en a, nuih sakin "Zaute a hmelṭha hle mai, a chhun che anih hi" a han ti a Neihthanga chuan "Ka u, kan Lal makpa inih huna i pasalṭha rinrawl tur anih kha, a rawn tih chuan an nui ho dar dar a. Dammawia te rawn zin chuan khua chu kar loah a fan chhuak nghala ni tih chu Lal hnen aṭanga leng tura sawmna thu keng tu tlangaupa'n Pu Mungliana te luhka a rah ri chuan a ti chiang hle. Dammawia chuan a kianga Lalfanu Ṭanthangi ṭhu chu a kutah vawn sakin "A rei tawh lo ang" a ti sapa Ṭanthangi pawhin a lu a lo bu nghut nghut a. Leng hawn ar khuan ruala Dammawia haw tum chu Lalpa chuan rawn ko lehin Dammawia hnenah chuan a pa Pu Mungliana khawnbawl upa a seng luh a tum thu a hrilha Dammawia pawh a lawmin a pa upa a ni mai tur chu a lawm pui hle a, mahse "Lalpa ka pa te zawng i rorelna ṭawm pui tur em chuan a fing lo ange" a han ti a mahse Lal leh upa dangte chuan thiam taka lo hnial zelin Dammawia chu hlim takin an haw tir ta a.
A tuk zanah chuan Neihthanga leh Chhawnsanga chu Lal inah lut dunin chutia an pasalṭha chhuanvawr pahnih rawn inzui lut an hmuh chuan an lo be lum lam vata. Mahse titi khawchang sawi puiin Neihthanga te chuan khawnbawl upate haw hun an nghak phawta an haw fel ta maw tihah chuan an pahnih chuan Ṭanthangi chu Dammawia tan an dil ta tawp maia. Ṭhangzing Lalpa pawh chuan a awm a tiin palai intirh mai mai a harsa si a, Neihthanga te chu palaiah a lo pawm hmaka mahse a fanu khung khunga zu tirh vang vang chu a ui ve hle. Mahse Dammawia a hre chianga a ngaih erawh a ngam hle thung. Ṭanthangi khum lama mu chu ko chhuakin angaihdan a han zawt tawp maia, Ṭanthangi'n thiam taka a duh thua a chhan takah chuan,inremna te neiin Neihthanga te ṭhian dun chu an haw tir ta a. Neihthanga te thu hawn an han hriat meuh chuan an phur tlang hle mai. Dammawia chuan a tlangval hruaite chu haw a, khaw lama chamchin lo zu thlen tur leh Thansanga leh Liansanga ho a mo hruai tura rawn kal nawn turin a tuk zingah chuan a haw tir ta nghala.
Pu Mungliana chuan Ṭanthangi man zawng zawng chu a pek sak vek a. Dammawia pawh a pa chungah chuan a lawm hle. Zan tin Ṭanthangi la dehna kiangah awmin Lal inah chuan a tlangnel sawt kher mai, a mizia a phawk chi a lo ni bawk nen an inneih hma hauh aṭangin Lal chhungkaw nuih bawm hawlh keh tu a ni nghal der mai. An inneih hun a nghakhlel lutuk chu Dammawia chuan a chang leh Thansangate chu muang a tiin a ang tawn tawna, a chhungte nuih pawh a ti za tam hle. Vanzaui fapa la ṭawng thiam lo chu pawmin an inchhaih nui ar ar renga, khuaah a tlatlumin hmelhriat a ngah telh telh bawk nen nuam pawh a ti hle mai,a hnam puite zinga awm a ni bawka a thla pawh a muang hle bawk a.
Tlai khat chu naupang pakhat hi rawn au lauh lauhin "Lusei ho an rawn kal" a rawn ti a, Dammawia te chhungkua chu rang taka tlan vatin Lusei ho rawn lut mek chu an va hmuaka, Dammawia chuan Lusei ho hma hruaitu chu kawk vahin "Kan Lalpa Rengliana, Pasalṭha Rengliana anih khu, a ding lam a mi khu Pasalṭha Runthanga, a vei lam a mi khu chu Pasalṭha Chawiliana kha a ni e, an hnunga khu ka aihnahphahpuite pawh an rawn inzui ve hnak hnak khu" tiin a bân a vai lauh lauh a. An rawn thlen chuan Lal Rengliana te hnenah chuan Dammawia chuan a chhungte chu inhmelhriat tirna te neiin an han inchibaia. Ṭhangzing Lalpa'n a vangkhuaa Lusei Lal ropui Lal Dohranga tlangvalte leh a aiawh tu Lal Rengliana a hmu chu a lawm hle a, khual ṭha an ni bawk nen lawm takin Lal Rengliana leh Runthanga chu a inah a thlen tir a. Zan khat an cham hnu chuan Ṭanthangi zui tu turte nen chuan Bualthleng lam panin an kal ta. Dammawia chuan a nu leh a farnu te chu kuahin a ngaih leh tur zia te a hrilh a, an ni pawhin an lunglen tur thute leh zin fo tura chahin an inthlaha Dammawia chuan a pa chibai lehin "Ka pa, i tan rawn kal a rem si lo a, pawi ka ti hle, pawi ka tihna aia nasa zawkin nang hian pawi i ti dawn tih ka hria, inthiam lo duh hauh suh. Ka nu pawh ka chunga i ṭhatna avang hian i chungah a lawm viau ang. Lo in enkawl ṭha la, upa i ni tawha hna lo thawk hah tawh reng reng suh ang che" tiin a thlah a Upa Mungliana chuan Dammawia dara ben thek thek pah chuan "Ka fapa dam takin aw" tih chauh sawiin a hnuk ulh chu a insum hram hram a. Dammawia pawhin hrethiam vatin a tupa thar, Vanzaui fapa chu "Vawi khat leh lawk" tiin a han pawm leh rih a, ti chuan an kal chhuak ta.
Bualthleng an thlen meuh chuan Zehtet lam aṭangin mikhual an rawn thleng khawm ṭeuh tawha, Zehtet pasalṭha te kaihhruaina hnuaiah chuan Dammawia nupui neih ni a khawtlang hraina tur sa pelin an lo chhuak ho fo hman tawha, Lianmawia pawh a chena in a Zukchal kah ki ropui zet chu a lar puiin a hmel a ṭha bawk nen nula lamah pawh a tla na hle. Mahse thu ṭha tin reng hrilh tu pa Pasalṭha Chhuahchawnga a nei miaua a nun a mawiin a tlawmngai hle a. Zawlbuk kai rual em la ni lo mahse tlangval te zingah a mah el pha an tam lo hle, nakin lawka Zehtet innghahna la ni tur a ni tih chu a chiang hle bawk. Ṭanthangi chu Lal Rengliana te inah Neihthanga leh Chhawnsanga te nen innghatin a tuk chu chawlh hahdam nan leh ram chhuah tawp ni a tan an hmanga a tuk lehah chuan khawtlang hraiin hlim leh nuam ti takin Dammawia te inneih ni chu an hmang liam ta. Lawi ṭhat zan a rawn thlen dawn meuh chuan Lianmawia chet dan tur chu an suangtuah rauh rauh tawh hlawma mahse Lianmawia erawh Dammawia'n thiam takin a hmin fel hmak tawh thung. Tlangval thawm a han reh fela Thansanga a khat tawka au ruai ruai chunga kawngka puia rawn dak ṭhen ṭhu ṭhin a reh fel hnu chuan Dammawia chu a thai chang ta Ṭanthangi kiangah chuan muin a ban chu Ṭanthangi chuan kham sakin Dammawia chuan a chanchin, a thil tawn harsa tak tak te, hmeithai fa anih vanga hmuhsitna tinreng a tawrh hnua Pasalṭha anih vanga mi zah a rawn kai tak dante leh atana Thansanga leh Liansanga an pawimawh ziate Runthanga leh Rengliana tel lo a hetiang anih theih loh tur thute leh Thansanga pa Thanhranga leh Liansanga pa Zangaia tluka mi pawimawh anuna an tam loh zia te hrilh melh melhin Ṭanthangi pawhin ngaihnawm ti takin a lo ngai thla a.
Dammawia chuan "He thu hi khawiah mah ka la sawi chhuak hauh lo a, mahse nang chuan i hriat ngei a ngaia min hua anih pawhin ka dem lo che a, haw leh i duh anih pawhin keimah ngeiin ka hruai haw ang che" a han ti a Ṭanthangi chuan hlauthawng takin "Hei chen ka zui tawh che a, haw leh mai tur chuan ka hmangaih tawh takzet che a ni, han sawi ta che" a han ti a Dammawia chuan inthlahrung takin "Nang nen hian chhungkua kan din thei dawn lo, hrilh che chu ka duh mahse ka thei lo a ni, ka hmangaih em che avanga hetianga che ka ni, i bula awm hi ka thlahlel em a ni, min hrethiam rawh ka pâ thei lo a ni" a han ti a Ṭanthangi chuan mittui tla zawih zawih chungin sawi tur a hre lo kher mai, a tawp a tawpah chuan "Ka haw lo ang i bula awm ka duh ber" a rawn tih takah chuan Dammawia chu nui vur vurin " chuti chhungkua i din ang hmiang" tih pahin a lawn ta ur ur mai, a lo pâ thei nasa chu lo niin Ṭanthangi thinur titau chuan ṭah nuih chungin "Misualpa kal rawh, ka duh bawk lo" tih pahin a han ṭang der ve a Dammawia nuih lah a za si, Ṭanthangi titau lah a nasa tulh tulh mai leh nghal, mahse Dammawia'n lung chim taka a kuah takah chuan a titau zual pui pawh rawn rehin a hmangaih tan chuan lawm takin a inhlan ta. Dammawia thaw hlawi hlawi chunga Ṭanthangi kianga let thla hnawk chuan "A na em" a han ti sapa Ṭanthangi chuan mittui tling pam chungin a lu a lo bu nghut nghuta. Dammawia mu nui vur vur rilru a awm erawh "Thansanga fate vel tu tur ka dah lut ta" tih a ni daih thung.
Bualthleng lamah erawh Liansanga thinrim chu Lal Rengliana pawh in awm a tih pui hle, a pa phuba laknaa amah ber kal tir a rem tih loh chhan chu thisen chhuah nasa lo thei ang bera chet a duh vanga ni. Liansanga rilru erawh a dam mawlh lo. Ka zui ru tho ang ti mahse Thansanga te chhuah tukah chuan an khaw nula thingphur pahnih an bo leh tlat mai. Liansanga leh Hmingthanga bak rinrawl tur awm si lo, Runthanga leh Lal Rengliana a uaithla lam an ni tawh bawk si. Liansanga pawhin phur lo zetin nula bo te chu tlangval ho rualin a zawng ve ta a. Ruang an hmuh meuh chuan hlawm tlak a lawi a awm hauh lo, sapui hnuhma anih ngei an rin bakah sapui chu pakhat chauh anih an ring lo hle bawk. Lal Rengliana chuan mipuite chu fimkhur turin a chaha ram kalte pawh tlangval silai kengte ruala kala haw leh turin a chah vek bawk a. Bualthleng khua chu thihna rapthlak tak an tawn avangin an ṭi dui hlawm a, zan hnih a ral hnuah pawh sapui chu a rawn che hauh lo mipui tam tak chu an thla a muang tawh hle, mahse kum upa lam te erawh an ngaih a ṭha lo telh telh thung. A tuk thimhlimah chuan an hlauhthawn ang ngeiin khaw dai lawkah chuan se awn thawm an hre ta. Liansanga chu hmanhmawh takin a silai nen se awn thawm a hriatna lamah chuan a tlan nghal a, a va thlen chuan thisen baw nuaih leh a thlang hnim pe thla un mai a hmuh chuan, a chhui zui nghal a. Runthanga pawh tuibur hmuamda hnu lekah tlangval dangte nen rawn thleng ve in an chhui zui nghal bawka. Sapui kalna hnuhma chu chhui a har lo hle, thla eng leh meichher ringa kal an ni bawka. Tui bur hmuam da vel an chhui leh ta maw tihah chuan silai puak dur leh sapui inhrosa thawm an hre ta. Runthanga chuan silai keng ho zawng chu hruaiin fimkhur takin hma lam a pan pui a. Liansanga silai mu chhuak khan se tuai la tu keipui chal darah riah run remin a nunna lak sak nghal mahse silai puah ruala a chhak hnim pik kar aṭanga rawn zuang chhuak sakei lian mangkheng pi puten sai ral an lo tih hial ṭhin a lu pawh arbawm tiah lawih chuan Liansanga chu aw rawl chhuah dur dur chungin a zuan nghala. Liansanga tan insasengna hun awm tawh si lo chu sairal rawn zuan rual chuan sairal hnuai lamah chuan lum lutin an inpel fel chiah chu Liansanga chuan a silai paihin chempui a phawrh nghala, inring takin Sairal chu a hmachhawn ta. Sairal lian tak mah ni se a inzo ṭha vah vah hle. Liansanga chu ngur chhur chhur chunginba veh kuala Liansanga chuan Sairal mitah tak en chung chuan "Ram pasalṭha hringmite tibuai zawngin khawsa lo la, i nun a sei tur. Pasalṭha Liansanga hmaah hian tumah an ding chang ngai dawn lo a nia, lo kal ta che" tiin a hui lauh lauh maia. A chhak lawk hnim kar aṭanga rawn thlir reng tu Runthanga chu nui sukin "Ka silai a puah rualin in rawn kah rawn nghal tur a ni, Liansanga awmna khu kan dinglamah a ni a, kan ral palh lo turah ngai tlang i la tumah zam suh u" tiin a tin vang vanga, a kap puak dur maia. Silai a puak chiah chu Liansanga chuan hrethiam vatin a bawk nghal thlawpa, chu veleh silai dang rawn ri nghal ṭhuai ṭhuaiin chu Sairal chu a awn ta ruai ruai a, leiah chuan a tlu ta. Runthanga chu rawn kal chhuak vatin Sairal lo la meng kual rulh rulh chu kal pelin a silai chu Liansanga hnenah hlanin "A hnuk chhat rawh le ka nau, chhuang tak chung chein ka lo thlir ang che, i pa leh i pa Hranga te pawhin an lo thlir reng che a nia" a tih chuan Liansanga chuan a pa Thanhranga leh a pa Zangaia te chu a mitthlaah hmuin van lam a han hawia thawk a han la vang vanga, leia sakei mu hlawm reng la meng kuau chal darah tak chuan silai mu thun tling el awl chu a hnutchhiah ta a. Liansanga pawh a hlim ve tawh hle, se ruang leh sakei ruang pahnih nen chuan an haw ta.
Sakei ruang pahnih tual chara tlangvalte'n an nghah dup rual chuan Lal Rengliana chuan ai sak duh viau mah se Liansanga zawkin a ṭhiante leh tlangval tam zawk an awm loh hlana lo tih ṭha a a hriat loh avangin sakei lu pawh chu ai lohin an dah ta a, a lawmna'n erawh a tukah khawtlangin ruai an kil thung. Hmingthanga hliam pawh a rawn zia chho ve ta deuh bawk nen Liansanga kiangah chuan a tap chawt renga, an ṭhiante pahnih awm lo erawh a hriatin an kim lo riauin an inhria a, an rawn haw hun an nghakhlel dun tawh hle.
Lo sul haw kawtchhuaha chawl thlandai mekte chuan an lam pana lusei tlangval pali rawn kal an hmuh chuan ngawi ṭhapin tlangval ho chuan an hmanrua te chu hum farin eng pawh tawk thut thei an ni tih hriain an inring hlawm hle. Chhawnsanga chuan a hmasa bera rawn kal chu en vang vangin "Sialman i nuṭapa anih khu" a tih rual deuh thaw chuan Sialmani chu rawn ding chhuak nghalin "Ka nau" tih pahin "Dama" tiin a tlan nghala, Dammawia pawhin Sialmani a hmuh chuan pan ve nghalin an han inhmu chu Dammawia chuan a farnu chu kuah thlawpin "In lo dam maw? Ka ngai tak zet che u, Neiha enge a an, Zautei leh ka nu leh pate an dam em?" A han ti a Sialmani lah chuan "I dam maw? Kan ngai thei lutuk che, eng ti tiha rawn lang hlawl nge i nih a?" tiin a han zawt let ve hu a, an innuih leh riha ti chuan kawt chhuah lam pan chuan an chho tlang ta a. Dammawia chuan Chhawnsanga chu chibaiin a tlangval hruaite hnenah chuan Pasalṭha Chhawnsanga anih thu a han hrilh a. Tuibur hmuamda vel an han ṭhut ve hnu chuan khaw lam panin an kal ta a.
Pu Mungliana ten Dammawia an han hmu chu an ri chel chul maia. Dammawia pawhin an awm danah chuan an ngai tawh hle tih a hria a, an kianga han awm chu nuam a ti ve hle. Vanzaui khum pui lama kalin naute a rawn pawm chhuak Dammawia'n a hmuh chuan a chhungril chu vih sawk sawk ang mai hian a rawn na nghala, mahse inthup hram hramin Vanzaui inthlahrun hmel tak chu a han en a, nuih sakin "Zaute a hmelṭha hle mai, a chhun che anih hi" a han ti a Neihthanga chuan "Ka u, kan Lal makpa inih huna i pasalṭha rinrawl tur anih kha, a rawn tih chuan an nui ho dar dar a. Dammawia te rawn zin chuan khua chu kar loah a fan chhuak nghala ni tih chu Lal hnen aṭanga leng tura sawmna thu keng tu tlangaupa'n Pu Mungliana te luhka a rah ri chuan a ti chiang hle. Dammawia chuan a kianga Lalfanu Ṭanthangi ṭhu chu a kutah vawn sakin "A rei tawh lo ang" a ti sapa Ṭanthangi pawhin a lu a lo bu nghut nghut a. Leng hawn ar khuan ruala Dammawia haw tum chu Lalpa chuan rawn ko lehin Dammawia hnenah chuan a pa Pu Mungliana khawnbawl upa a seng luh a tum thu a hrilha Dammawia pawh a lawmin a pa upa a ni mai tur chu a lawm pui hle a, mahse "Lalpa ka pa te zawng i rorelna ṭawm pui tur em chuan a fing lo ange" a han ti a mahse Lal leh upa dangte chuan thiam taka lo hnial zelin Dammawia chu hlim takin an haw tir ta a.
A tuk zanah chuan Neihthanga leh Chhawnsanga chu Lal inah lut dunin chutia an pasalṭha chhuanvawr pahnih rawn inzui lut an hmuh chuan an lo be lum lam vata. Mahse titi khawchang sawi puiin Neihthanga te chuan khawnbawl upate haw hun an nghak phawta an haw fel ta maw tihah chuan an pahnih chuan Ṭanthangi chu Dammawia tan an dil ta tawp maia. Ṭhangzing Lalpa pawh chuan a awm a tiin palai intirh mai mai a harsa si a, Neihthanga te chu palaiah a lo pawm hmaka mahse a fanu khung khunga zu tirh vang vang chu a ui ve hle. Mahse Dammawia a hre chianga a ngaih erawh a ngam hle thung. Ṭanthangi khum lama mu chu ko chhuakin angaihdan a han zawt tawp maia, Ṭanthangi'n thiam taka a duh thua a chhan takah chuan,inremna te neiin Neihthanga te ṭhian dun chu an haw tir ta a. Neihthanga te thu hawn an han hriat meuh chuan an phur tlang hle mai. Dammawia chuan a tlangval hruaite chu haw a, khaw lama chamchin lo zu thlen tur leh Thansanga leh Liansanga ho a mo hruai tura rawn kal nawn turin a tuk zingah chuan a haw tir ta nghala.
Pu Mungliana chuan Ṭanthangi man zawng zawng chu a pek sak vek a. Dammawia pawh a pa chungah chuan a lawm hle. Zan tin Ṭanthangi la dehna kiangah awmin Lal inah chuan a tlangnel sawt kher mai, a mizia a phawk chi a lo ni bawk nen an inneih hma hauh aṭangin Lal chhungkaw nuih bawm hawlh keh tu a ni nghal der mai. An inneih hun a nghakhlel lutuk chu Dammawia chuan a chang leh Thansangate chu muang a tiin a ang tawn tawna, a chhungte nuih pawh a ti za tam hle. Vanzaui fapa la ṭawng thiam lo chu pawmin an inchhaih nui ar ar renga, khuaah a tlatlumin hmelhriat a ngah telh telh bawk nen nuam pawh a ti hle mai,a hnam puite zinga awm a ni bawka a thla pawh a muang hle bawk a.
Tlai khat chu naupang pakhat hi rawn au lauh lauhin "Lusei ho an rawn kal" a rawn ti a, Dammawia te chhungkua chu rang taka tlan vatin Lusei ho rawn lut mek chu an va hmuaka, Dammawia chuan Lusei ho hma hruaitu chu kawk vahin "Kan Lalpa Rengliana, Pasalṭha Rengliana anih khu, a ding lam a mi khu Pasalṭha Runthanga, a vei lam a mi khu chu Pasalṭha Chawiliana kha a ni e, an hnunga khu ka aihnahphahpuite pawh an rawn inzui ve hnak hnak khu" tiin a bân a vai lauh lauh a. An rawn thlen chuan Lal Rengliana te hnenah chuan Dammawia chuan a chhungte chu inhmelhriat tirna te neiin an han inchibaia. Ṭhangzing Lalpa'n a vangkhuaa Lusei Lal ropui Lal Dohranga tlangvalte leh a aiawh tu Lal Rengliana a hmu chu a lawm hle a, khual ṭha an ni bawk nen lawm takin Lal Rengliana leh Runthanga chu a inah a thlen tir a. Zan khat an cham hnu chuan Ṭanthangi zui tu turte nen chuan Bualthleng lam panin an kal ta. Dammawia chuan a nu leh a farnu te chu kuahin a ngaih leh tur zia te a hrilh a, an ni pawhin an lunglen tur thute leh zin fo tura chahin an inthlaha Dammawia chuan a pa chibai lehin "Ka pa, i tan rawn kal a rem si lo a, pawi ka ti hle, pawi ka tihna aia nasa zawkin nang hian pawi i ti dawn tih ka hria, inthiam lo duh hauh suh. Ka nu pawh ka chunga i ṭhatna avang hian i chungah a lawm viau ang. Lo in enkawl ṭha la, upa i ni tawha hna lo thawk hah tawh reng reng suh ang che" tiin a thlah a Upa Mungliana chuan Dammawia dara ben thek thek pah chuan "Ka fapa dam takin aw" tih chauh sawiin a hnuk ulh chu a insum hram hram a. Dammawia pawhin hrethiam vatin a tupa thar, Vanzaui fapa chu "Vawi khat leh lawk" tiin a han pawm leh rih a, ti chuan an kal chhuak ta.
Bualthleng an thlen meuh chuan Zehtet lam aṭangin mikhual an rawn thleng khawm ṭeuh tawha, Zehtet pasalṭha te kaihhruaina hnuaiah chuan Dammawia nupui neih ni a khawtlang hraina tur sa pelin an lo chhuak ho fo hman tawha, Lianmawia pawh a chena in a Zukchal kah ki ropui zet chu a lar puiin a hmel a ṭha bawk nen nula lamah pawh a tla na hle. Mahse thu ṭha tin reng hrilh tu pa Pasalṭha Chhuahchawnga a nei miaua a nun a mawiin a tlawmngai hle a. Zawlbuk kai rual em la ni lo mahse tlangval te zingah a mah el pha an tam lo hle, nakin lawka Zehtet innghahna la ni tur a ni tih chu a chiang hle bawk. Ṭanthangi chu Lal Rengliana te inah Neihthanga leh Chhawnsanga te nen innghatin a tuk chu chawlh hahdam nan leh ram chhuah tawp ni a tan an hmanga a tuk lehah chuan khawtlang hraiin hlim leh nuam ti takin Dammawia te inneih ni chu an hmang liam ta. Lawi ṭhat zan a rawn thlen dawn meuh chuan Lianmawia chet dan tur chu an suangtuah rauh rauh tawh hlawma mahse Lianmawia erawh Dammawia'n thiam takin a hmin fel hmak tawh thung. Tlangval thawm a han reh fela Thansanga a khat tawka au ruai ruai chunga kawngka puia rawn dak ṭhen ṭhu ṭhin a reh fel hnu chuan Dammawia chu a thai chang ta Ṭanthangi kiangah chuan muin a ban chu Ṭanthangi chuan kham sakin Dammawia chuan a chanchin, a thil tawn harsa tak tak te, hmeithai fa anih vanga hmuhsitna tinreng a tawrh hnua Pasalṭha anih vanga mi zah a rawn kai tak dante leh atana Thansanga leh Liansanga an pawimawh ziate Runthanga leh Rengliana tel lo a hetiang anih theih loh tur thute leh Thansanga pa Thanhranga leh Liansanga pa Zangaia tluka mi pawimawh anuna an tam loh zia te hrilh melh melhin Ṭanthangi pawhin ngaihnawm ti takin a lo ngai thla a.
Dammawia chuan "He thu hi khawiah mah ka la sawi chhuak hauh lo a, mahse nang chuan i hriat ngei a ngaia min hua anih pawhin ka dem lo che a, haw leh i duh anih pawhin keimah ngeiin ka hruai haw ang che" a han ti a Ṭanthangi chuan hlauthawng takin "Hei chen ka zui tawh che a, haw leh mai tur chuan ka hmangaih tawh takzet che a ni, han sawi ta che" a han ti a Dammawia chuan inthlahrung takin "Nang nen hian chhungkua kan din thei dawn lo, hrilh che chu ka duh mahse ka thei lo a ni, ka hmangaih em che avanga hetianga che ka ni, i bula awm hi ka thlahlel em a ni, min hrethiam rawh ka pâ thei lo a ni" a han ti a Ṭanthangi chuan mittui tla zawih zawih chungin sawi tur a hre lo kher mai, a tawp a tawpah chuan "Ka haw lo ang i bula awm ka duh ber" a rawn tih takah chuan Dammawia chu nui vur vurin " chuti chhungkua i din ang hmiang" tih pahin a lawn ta ur ur mai, a lo pâ thei nasa chu lo niin Ṭanthangi thinur titau chuan ṭah nuih chungin "Misualpa kal rawh, ka duh bawk lo" tih pahin a han ṭang der ve a Dammawia nuih lah a za si, Ṭanthangi titau lah a nasa tulh tulh mai leh nghal, mahse Dammawia'n lung chim taka a kuah takah chuan a titau zual pui pawh rawn rehin a hmangaih tan chuan lawm takin a inhlan ta. Dammawia thaw hlawi hlawi chunga Ṭanthangi kianga let thla hnawk chuan "A na em" a han ti sapa Ṭanthangi chuan mittui tling pam chungin a lu a lo bu nghut nghuta. Dammawia mu nui vur vur rilru a awm erawh "Thansanga fate vel tu tur ka dah lut ta" tih a ni daih thung.
Ngaihnawm thei lutuk
ReplyDeleteA va ngaihnawm ṭhin em
ReplyDeletengaihnawm thin e
ReplyDeleteA ngaihnawm ṭhin e
ReplyDeleteA ngaihnawm leh pek zel e
ReplyDelete